Dịch Covid-19 khiến giá tôm giảm, nhu cầu mua tôm thẻ chân trắng cỡ nhỏ tăng cao

Ngày 16/7, Bộ NNPNT tổ chức hội nghị trực tuyến bàn giải pháp phát triển ngành tôm năm 2021 và triển khai quyết định 339/QĐ-TTg ngày 11/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Theo Bộ NNPTNT, trong 6 tháng đầu năm 2021, tổng sản lượng thủy sản đạt 4,1 triệu tấn, tăng 3% so với cùng kỳ năm 2020. 

Trong đó, sản lượng khai thác đạt gần 2 triệu tấn, tăng 1%, sản lượng nuôi trồng đạt 2,1 triệu tấn, tăng 4%.

Ngày 16/7, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến chủ trì hội nghị trực tuyến bàn giải pháp phát triển ngành tôm năm 2021 và triển khai quyết định 339/QĐ-TTg ngày 11/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 với lãnh đạo 28 tỉnh, thành phố.

Tăng nuôi trồng, giảm đánh bắt

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến nhận định, chúng ta đã khai thác quá mức. "Khai thác dự báo 4,35 triệu tấn (chưa kể nguồn cá di cư và biển sâu), chúng ta đã khai thác 3,83 triệu tấn. Thứ hai, gần đây dự báo trữ lượng chúng ta có 3,95 triệu tấn".

 Khai thác quá mức là một yếu tố không bền vững trong phát triển trong khi Việt Nam đang phải nỗ lực rất lớn để tháo gỡ thẻ vàng IUU.

Vì thế, trong định hướng của ngành thủy sản sẽ giảm tỷ trọng đánh bắt, khai thác và đẩy mạnh nuôi trồng với những vật nuôi chủ lực và có thế mạnh như: cá tra, tôm...

Nông dân nuôi tôm theo chuẩn ASC làm chủ được yếu tố môi trường trong nuôi trồng thủy sản. Ảnh: Chúc Ly

Nói về con tôm, ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Tổng thư ký VASEP cho rằng, xuất khẩu tôm năm 2020 bắt đầu bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. 

"Trong chuỗi phân phối có ngay sự thay đổi, các thị trường đều giảm, ngoại trừ thị trường Mỹ. Thứ hai, nhu cầu tôm chân trắng cỡ nhỏ bắt đầu tăng trưởng, tăng hẳn so với năm trước" - ông Nam thông tin.

Dự kiến đến năm 2030, tổng sản lượng thủy sản sẽ đạt 9,8 triệu tấn, trong đó nuôi trồng 7 triệu tấn và khai thác 2,8 triệu tấn. Với sự phân bổ này, trong thời gian tới việc đánh bắt, khai thác thủy sản sẽ giảm bớt trong khi tỷ trọng nuôi trồng sẽ tăng mạnh, thay vì số lượng ngang bằng như hiện nay.

Theo ông Nam, trong cơ cấu xuất khẩu tôm hiện nay, hơn 73% lượng tôm Việt Nam xuất khẩu đi là tôm thẻ chân trắng. 

Điều này sẽ lôi kéo, định hướng cho chỉ đạo sản xuất và chính bà con trong quy hoạch, phát triển nuôi tôm ở Việt Nam.

Trong 6 tháng đầu năm 2021, sản lượng tôm nước lợ đạt 371.000 tấn, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, sản lượng tôm sú đạt 113.000 tấn và tôm thẻ chân trắng đạt 258.000 tấn.

Ông Phùng Đức Tiến nhận định, 3 trụ cột của ngành thủy sản là: nuôi trồng, đánh bắt và bảo tồn. Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ giảm khai thác, tăng bảo tồn và sản lượng nuôi trồng lên. 

Dự kiến đến năm 2030, tổng sản lượng thủy sản sẽ đạt 9,8 triệu tấn, trong đó nuôi trồng 7 triệu tấn, khai thác 2,8 triệu tấn.

Diện tích bảo tồn cũng tăng lên, đến năm 2030 chúng ta phải có 6% diện tích bảo tồn trong tổng số 1 triệu km2 biển. Diện tích bảo tồn hiện nay ở nước ta mới đạt 1,85%.

Về nuôi tôm, diện tích nuôi tôm năm 2020 là 742.483ha và đang có xu hướng giảm khoảng 0,14% trong những tháng đầu năm 2021. 

Vì thế, dư địa để tạo đà tăng trưởng cho ngành tôm hiện nay là giảm rủi ro về dịch bệnh, tác động bất lợi từ môi trường, thị trường và tăng cường chế biến sâu, tạo giá trị gia tăng và đa dạng thị trường xuất khẩu.

Những nan giải của ngành tôm

Để ngành tôm và nuôi trồng thủy sản phát triển đột phá, bền vững, cùng với các mô hình phát triển tôm thâm canh theo hướng nuôi tôm công nghệ cao, đảm bảo các yếu tố về an toàn sinh học, phòng chống bệnh dịch thì mô hình nuôi tôm sinh thái, hữu cơ đang được nhiều hộ dân, doanh nghiệp lựa chọn.

Thế nhưng, hiện có rất nhiều vấn đề nan giải cần phải giải quyết, đó là: việc đảm bảo chất lượng con giống, hạ giá thành nuôi tôm, rồi ô nhiễm môi trường, nguy cơ dịch bệnh, hạ tầng thiếu và chưa đồng bộ, khiến việc nuôi tôm bấp bênh, thậm chí phải chịu thiệt hại lớn.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhận định, trong năm 2021 ngành tôm Việt Nam tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Hạn hán, xâm nhập mặn, thời tiết khí hậu bất thường, tiềm ẩn rủi ro, nguy cơ phát sinh dịch bệnh.

Đặc biệt, diễn biến dịch bệnh Covid-19 đang diễn ra phức tạp và cạnh tranh thương mại quốc tế khó lường. Do nguồn cung dồi dào và dịch Covid-19 diễn biến phức tạp nên giá tôm nguyên liệu ở ĐBSCL đang có xu hướng giảm.

Tại Bạc Liêu, giá tôm sú ước đá giảm 15.000-20.000 đồng so với tháng trước tùy kích cỡ (cỡ 20 con/kg giảm 20.000 đồng/kg xuống còn 250.000 đồng/kg; cơ x 40 con/kg giảm 15.000 đồng/kg xuống còn 145.000 đồng/kg).

Giá tôm thẻ ướp đá cỡ 60-70 con/kg giảm 18.000 đồng xuống còn 98.000-105.000 đồng/kg, cỡ 100 con/kg giảm 8.000 đồng/kg còn 85.000 đồng/kg.

Việc giá tôm giảm, tiêu thụ khó khăn do thực hiện giãn cách để phòng chống dịch Covid-19 đã tác động lớn đến các hộ dân, doanh nghiệp nuôi tôm và chế biến xuất khẩu. 

Tại hội nghị, các đại biểu bày tỏ lo ngại về nguy cơ lây lay dịch bệnh, tác động xấu từ ô nhiễm môi trường, rồi sự khó khăn, đứt gãy về thị trường, nhất là trong bối cảnh dịch Covid-19 đang bùng phát mạnh tại TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh trọng điểm nuôi tôm sẽ tác động mạnh tới sản xuất, xuất khẩu tôm trong những tháng cuối năm.

Theo Cục Thú y, trong 4 tháng đầu năm 2021, phạm vi và diện tích tôm bị dịch bệnh đều giảm nhiều so với cùng kỳ năm 2020. 

Tính đến 15/4, diện tích nuôi tôm bị bệnh là trên 597ha, chiếm 17,3% trong tổng diện tích nuôi tôm bị thiệt hại, giảm 60% so với cùng kỳ năm 2020.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Long, Phó Cục trưởng Cục Thú y dự báo những tháng cuối năm diện tích nuôi tôm tiếp tục bị thiệt hại có thể tăng mạnh và nguy cơ dịch bệnh xảy ra là rất cao. Đặc biệt, các mầm bệnh nguy hiểm trên tôm còn lưu hành ở nhiều vùng nuôi, có thể xâm nhập và gây bệnh cho tôm.

Trong số khoảng 740.000 ha nuôi tôm mới chỉ có khoảng 100.000ha nuôi tôm công nghiệp, bán thâm canh công nghệ cao; còn lại là nuôi nhỏ lẻ, manh mún theo hướng quảng canh, sinh thái. 

Đáng chú ý, việc xử lý môi trường trong nuôi tôm chưa được chú trọng, người dân vẫn xả trực tiếp chất thải ra môi trường không qua xử lý.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, xử lý môi trường trong nuôi tôm là một vấn đề hóc búa. "1kg tôm thải ra 4 lạng bùn. Với sản xuất nhỏ lẻ, rất nhiều mảnh ao, thửa ruộng như thế này Bộ NNPTNT sẽ có hội thảo bàn giải pháp căn cơ" - ông Tiến nói.

Hạ tầng nuôi tôm thiếu đồng bộ, ít được quan tâm đầu tư cũng là một trở ngại để ngành tôm phát triển bền vững. 

Là một trong những tỉnh trọng điểm về nuôi tôm, thế nhưng ông Phạm Văn Thiều, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu cho biết, ngoài việc lấy nước nuôi tôm khó khăn, điện phục vụ cho nuôi tôm cũng là một vấn đề rất lớn, khi điện 3 pha mới chỉ đáp ứng cho khoảng 40% diện tích nuôi tôm của tình.

Trước tác động của dịch Covid-19, ông Nguyễn Hoài Nam dự báo, đối với kịch bản lạc quan dịch Covid-19 được kiểm soát trong 2 tháng tới thì kim ngạch xuất khẩu tôm có thể đạt 4,2 tỷ USD, tăng 12%. Với kịch bản dịch Covid-19 kéo dài hơn, xuất khẩu tôm sẽ thâm hụt hơn, tăng 9%, đạt 4,1 tỷ USD.