Giá phân bón đắt đỏ rơi trúng vào thời điểm quan trọng

Tin xấu đối với nông dân
Chỉ tính riêng trong tháng 9, giá phân bón NPK bị đội lên dùng để bón cho một mẫu ngô đã tăng 10 đô la, nâng tổng mức tăng giá kể từ mùa xuân đến mùa thu lên tới 45%. Điều này đủ để đánh tụt giảm 35 xu cho mỗi giạ ngô so với biên lợi nhuận sản xuất của năm 2022, và đáng báo động là hiện nó vẫn chưa có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy thị trường phân bón sẽ thôi biến động theo chiều hướng xấu hơn.

Biểu đồ mô tả sự biến động giá phân DAP theo mùa vừa cập nhật. Nguồn: FP

Để minh chứng cho điều này, hãy nhìn vào những diễn biến gây sốc vào tuần trước có thể là dấu hiệu của mô hình đỉnh suy thoái, theo một số chỉ báo theo mùa. Tuy nhiên theo các chuyên gia, liệu những diễn biến về giá phân bón đang biến động mạnh trên toàn cầu có đang ở cuối chu kỳ hay không thì vẫn còn phải xem xét. Nhưng đây thực sự là tin tức xấu cho những người trồng trọt.

Cụ thể là giá phân urê kỳ hạn cho vùng Vịnh từ đầu tuần trước đến thứ Sáu đã tăng gần 150 đô la, và duy trì ở mức 667,50 đô la một tấn, trong khi giá một số điểm chào bán lẻ lên tới gần 800 đô la/tấn.

Điều này đẩy giá phân tại vùng Vịnh leo lên mức cao nhất kể từ ​​năm 2012, và để tìm được mức giá cao hơn chỉ có thể quay ngược trở lại thời kỳ điên cuồng của năm 2008, khi thị trường đạt mức cao nhất mọi thời đại.

Khủng hoảng thiếu khí đốt tự nhiên
Theo các nhà phân tích, diễn biến xấu trên thị trường phân bón thế giới  bắt đầu từ khi xảy ra bão Ida, sự cố như “đổ thêm dầu vào lửa” của các vấn đề chuỗi cung ứng đã làm hạn chế nguồn cung cấp nitơ. Bão Ida gây sự cố cảng biển không chỉ làm gián đoạn vận chuyển hàng hóa tại Mỹ, mà còn “dập tắt” nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên cho các nhà máy amoniac vừa mới gượng dậy sau khủng hoảng đại dịch để bắt đầu tăng sản xuất trở lại.

Hơn nữa, lượng khí đốt dự trữ trong kho đang ở mức thấp hơn bình thường vào đầu mùa đông do các giàn khoan ở khu vực vùng Vịnh đang cố gắng khởi động trở lại, trong bối cảnh giá cổ phiếu thấp hơn 15,4% so với cùng kỳ năm ngoái và giảm 6,3% so với mức trung bình 5 năm.

Theo đó, giá khí đốt tự nhiên kỳ hạn đã leo lên mức cao nhất kể từ năm 2009 vào tuần trước, mặc dù cho đến cuối tuần đã giảm xuống dưới 6 USD. Chỉ tính riêng việc tăng giá khí đốt đã cộng thêm đến 145 USD vào chi phí sản xuất một tấn amoniac, kể từ khi đại dịch xảy ra vào năm ngoái.

Tình trạng khủng hoảng thiếu khí đốt buộc châu Âu phải cắt giảm hoạt động sản xuất, trong khi Trung Quốc- nhà xuất khẩu phốt phát và urê hàng đầu thế giới cũng đang loay hoay đối phó với tình trạng cúp điện trên diện rộng do thiếu than khiến các công ty không thể duy trì hoạt động.

Trong khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới không cấm xuất khẩu phân bón một cách rõ ràng, các nhà sản xuất đã được cảnh báo phải đảm bảo cho nông dân trong nước “có những gì họ cần” để giữ cho giá lương thực không tăng hơn nữa.

Trong bối cảnh hiện tại, chỉ có một vài điểm sáng là các cơ sở sản xuất ở Caribe và Trung Đông sau khi bảo trì, sửa chữa đang hoạt động trở lại để bổ sung thêm nguồn cung. Tuy nhiên khi lương thực- thực phẩm đang là một vấn đề an ninh quốc gia trên toàn thế giới, thương mại tự do chỉ còn là một khái niệm.

Các nhà sản xuất phân bón của Mỹ đã thành công trong việc áp thuế chống bán phá giá đối với nhập khẩu phốt phát từ Nga và Maroc, những nước cũng có thể phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của châu Âu do các chính sách của họ ở Tây Sahara. Các loại thuế nhập khẩu UAN từ Trinidad và Nga hiện cũng đang được áp đặt, trong khi các thương nhân băn khoăn liệu các lệnh trừng phạt đối với Belarus có ảnh hưởng đến xuất khẩu kali khổng lồ của nước này hay không.

Hiện giá amoniac cho các hợp đồng vùng Vịnh tháng 10 được chốt ở mức 603 đô la, trong khi giá bán lẻ trung bình gần 800 đô la. Giá phân DAP tại vùng Vịnh trong phiên đóng cửa giao dịch hôm thứ Sáu tuần trước ở mức 682,50 đô la, tăng 80 đô la so với tháng 9, còn giá phân MAP bán lẻ ở mức 800 đô la. Tại Brazil, giá phân kali ở mức gần 700 USD/tấn và giá bán lẻ tại Mỹ đang ở mức gần 800 USD/tấn tại một số khu vực. Các hợp đồng phân UAN vùng Vịnh tuần trước thanh toán ở mức 410 đô la, cao hơn 100 USD so với tuần trước nữa.

Xu hướng khó lường
Mặc dù giá phân bón tăng mạnh trong tháng 9, nhưng hướng di chuyển lại không theo quy luật đối với các mặt hàng amoniac, urê và DAP ở khu vực vùng Vịnh được ghi nhận từ năm 2002.

Biểu đồ mô tả sự biến động giá phân urê tại vùng Vịnh. Nguồn: FP

Số liệu thống kê cho thấy, các đợt tăng mạnh giá phân bón trong năm 2008 và 2012 thường đạt đỉnh điểm vào mùa thu trước khi sụt giảm mạnh và phải đợi đến mùa xuân mới tăng trở lại.

Ngoài ra còn một thách thức khác, đó là sự khác biệt giữa thị trường bán lẻ và thị trường bán buôn khi một số đại lý đã tăng giá amoniac gần 100 đô la vào tuần trước, với urê, kali và DAP khiến giá cả thay đổi liên tục, trong khi tại các nhà cung cấp thường chỉ thay đổi một hoặc hai lần trong năm…

Trên đây là những trở ngại mà người nông dân sẽ phải đối mặt khi muốn quản lý rủi ro ngay ở khía cạnh đầu vào sản xuất tác động đến thu nhập của họ. Chưa kể thời tiết mùa đông ở bắc bán cầu đang tiềm ẩn những rủi ro khác nếu hiện tượng La Nina hiện tại hoặc xoáy cực Polar Vortex sắp tới có khả năng làm tăng nhu cầu sưởi ấm khiến tình hình thêm phức tạp.

Nghiên cứu đường cong giá kỳ hạn đối với hợp đồng tương lai và hoán đổi phân bón được giao dịch công khai cho thấy thị trường vẫn khó dự đoán. Theo đó, giá phân urê kỳ hạn vùng Vịnh cho thấy vẫn tăng khoảng 44,50 USD cho đến tháng Ba, còn với UAN cao hơn 37,50 USD. Riêng các hợp đồng phân DAP vẫn ổn định cho đến cuối năm, trước khi tăng trở lại khoảng 10 USD/tấn vào mùa xuân. Trong khi đó các hợp đồng khí đốt tương lai tiếp tục tăng khoảng gần 1,50 USD trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 4 năm sau.