Ngọt thanh khóm Đồng Dinh

Vùng trồng khóm (dứa) Đồng Dinh rộng gần 600 ha, trải dài qua 3 xã Hòa Định Tây, Hòa Quang Nam, Hòa Quang Bắc và Thị trấn Phú Hòa (huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên). Với gần 200 hộ trồng khóm, có gia đình mỗi năm thu nhập hàng trăm triệu đồng từ trồng khóm.

Thời gian qua, khóm Đồng Dinh trái lớn vẫn tiêu thụ ổn định và đang nhích giá, chỉ có khóm đẹt (khóm trái nhỏ) bán chậm. Hơn 20 năm qua, người trồng khóm Đồng Dinh vẫn giữ phong tục buôn bán khóm chục “có đầu” (12 trái).

Chuyển khóm bằng ròng rọc từ rẫy cao xuống đường bán cho thương lái. Ảnh: Mạnh Hoài Nam.

Khóm đi ròng rọc
Dọc hai bên Suối Cái, dài gần 5 km, những rẫy khóm xanh bạt ngàn. Sáng, nông dân thu hoạch đưa khóm xuống rẫy bán cho thương lái. Hiện nay, thương lái mua khóm Đồng Dinh theo nhiều giá. Trái khóm nặng 1 kg trở lên là 90.000 đồng/chục (12 trái); rồi sau đó hạ xuống 60.000 đồng/chục, 50.000 đồng/chục và thấp nhất là 10.000 đồng/chục (khóm đẹt).

Bà Võ Thị Điệu, thương lái thu mua khóm ở đây cho hay: Trước đây, chủ khóm chở khóm về nhà để bán, nhưng gần 10 năm trở lại đây thương lái vào tận rẫy đón đầu tranh nhau mua. Thương lái ai cũng có xe tải nên mua xong là chất lên xe chở đi tiêu thụ liền. Khóm ở đây thương lái mua và bán ngoài tỉnh như Khánh Hòa, Ninh Thuận. Khóm dọc Suối Cái ngọt thanh, ăn không rát lưỡi nên được nhiều người ưa chuộng.

Để có khóm bán cho thương lái, sáng Vợ chồng ông Bùi Văn Tính ở xã Hòa Thắng (huyện Phú Hòa) lên rẫy cao bẻ khóm chín rồi gùi lại chỗ gốc cây có mắc ròng rọc để đưa khóm xuống rẫy bằng đường dây cáp.

Bà Nguyễn Thị Dung, vợ ông Tính xuống rẫy, hai vợ chồng ở cách nhau hai đầu dây ròng rọc, vận chuyển khóm. Ông Long treo bao tải khóm “đu” ròng rọc rồi thả từ đỉnh “sổ dốc” xuống chân rẫy, vợ ông Long tháo bao tải khóm ra khỏi dây cáp. Cứ thế vận chuyển khóm liên tục.

Thương lái lựa khóm mua theo chục (12 trái). Ảnh: Mạnh Hoài Nam.

Ông Tính chia sẻ: Đối với khóm hiện na,  thương lái mua 90.000 đồng/chục (12 trái), so với thời cách đây 1 tháng thì tăng 10.000 đồng/kg; còn khóm trái nhỏ 10.000 đến 50.000 đồng/chục vẫn giữ giá, vì thương lái lựa mua khóm lớn chở đi tiêu thụ đường xa.

Trong số gần 600 ha khóm thì HTX Nông nghiệp Kinh doanh tổng hợp khóm Đồng Dinh có vùng nguyên liệu sản xuất 30 ha, với 7 hộ xã viên tham gia. Ông Nguyễn Hoàng Chương, Giám đốc HTX Nông nghiệp Kinh doanh tổng hợp khóm Đồng Dinh cho biết: Mỗi ngày, HTX mua lại 1 tấn khóm từ 2 thương lái chuyên mua khóm ở những hộ trồng khóm vùng xã Hòa Quang Bắc. Đối với khóm trái lớn thì chở bán nơi xa, còn khóm trái nhỏ thì HTX làm khóm sấy, ép nước khóm.

Theo ông Huỳnh Văn Hương, thành viên của HTX với 8 ha khóm, trung bình 1 ha khóm, sau khi trừ chi phí phân bón (tùy theo rẫy tốt xấu), công chăm sóc (rẫy chồi nhiều, ít chồi) còn lại trung bình thu lãi 40 triệu đồng/ha/năm.

Từ rẫy bạch thành những rẫy khóm
Trước đây, người dân quanh vùng ở xã Hòa Định Tây và Thị trấn Phú Hòa đến Đồng Dinh để trồng rẫy bạch đàn, về sau có người trồng dưới chân rẫy bên bờ suối Cái vài chục bụi khóm. Khi trái chín ăn thấy ngon, nhiều người hỏi mua nên người dân quanh vùng phá rẫy bạch đàn đầu tư trồng khóm. Từ đó, vùng khóm Đồng Dinh “tràn qua” hai bên suối Cái, rồi chạy dài qua các xã Hòa Quang Nam, Hòa Quang Bắc.

Khóm Đồng Dinh được thương lái rất ưa chuộng, ít khi rớt giá, ế ẩm do được đánh giá có vị ngọt thanh và ăn không bị rát lưỡi. Ảnh: Mạnh Hoài Nam.

Theo nhiều người dân, khóm thích hợp trồng trên khu vực đồi dốc, rất dễ sống, phát triển tốt trong điều kiện thời tiết nắng hạn, ít xảy ra sâu bệnh, vốn đầu tư ít, lãi cao. Trong các năm thì có năm 2019, nắng hạn lịch sử “bóp” trái khóm nhỏ lại, còn bình quân mỗi trái khóm tơ cân nặng trên dưới 1kg. Đối với khóm gốc thì tùy theo cách chăm sóc của từng người trồng.

Ông Trần Minh Hùng, một người trồng khóm ở đây cho hay: Trung bình 1 ha khóm tơ mỗi năm thu 200 triệu đồng. Thường trồng lứa khóm tơ thu hoạch mùa đầu, năm sau “ăn” đến khóm gốc, mỗi mùa cây “nhảy” ra 5 - 6 cây con quanh gốc; người trồng tách bỏ bớt, chừa lại 3 - 4 cây con để “nuôi” cho ra trái, cứ vậy tiếp tục “ăn” lứa khóm gốc 5 - 7 năm.

Khóm Đồng Dinh trồng trên đất rẫy rất chịu hạn, đến nay vùng khóm này đã hình thành 20 năm, người trồng khóm ở đây mua bán khóm theo chục “có đầu” (12 quả).

Những năm qua, khóm Đồng Dinh trồng theo hướng tiêu chuẩn VietGAP và đang đề nghị Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận thương hiệu.

Khóm Đồng Dinh được thương lái ưa chuộng vì có vị ngọt thanh, ăn không bị rát lưỡi. Ảnh: Mạnh Hoài Nam.

Huyện Phú Hòa đang lập dự án mở rộng diện tích, kêu gọi các nhà đầu tư xây dựng cơ sở chế biến để đảm bảo ổn định đầu ra; hình thành vùng sản xuất hàng hóa nông sản tập trung và tăng thu nhập cho nông dân.

Ông Võ Đăng Duy, Phó phòng NN-PTNT huyện Phú Hòa cho biết: Vùng khóm Đồng Dinh có gần 200 hộ dân chuyên trồng khóm, hộ trồng nhiều trên 10 ha, còn lại đa số mỗi hộ trồng 7 - 8 ha. Khóm Đồng Dinh là khóm sạch trồng theo hướng VietGAP. Khóm có vị ngọt thanh được người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh biết đến.

Ông Nguyễn Đức Thắng, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Phú Yên cho biết: Khóm Đồng Dinh với đặc điểm tiểu vùng khí hậu, khóm có vị ngọt thanh, được đưa vào sản phẩm OCOP (Chương trình Mỗi xã Một sản phẩm). Những năm qua, khóm Đồng Dinh “đóng đinh” thương hiệu, là một trong những sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu của tỉnh Phú Yên.