Nông dân Bình Định khiến vùng đất "chết" đẻ ra tiền

Hồi sinh vùng đất "chết"

Nói về vùng đất này, ông Nguyễn Văn Thanh, Chủ tịch UBND xã Cát Hanh (huyện Phù Cát) sơ lược ngắn gọn, xưa vùng đất thôn Tân Hóa Nam, xã Cát Hanh là nông trường dừa. Song, ngay cả cây dừa cũng sống không nổi, lụi tàn dần. Làm ăn không hiệu quả, nông trường giải thể. Đất được giao lại cho chính quyền địa phương.

Ông Nguyễn Văn Dũng (xã Cát Hanh, huyện Phù Cát, Bình Định) bên vườn xoài 2 ha cho quả nặng trĩu cành.

Sau này, UBND xã Cát Hanh quy hoạch lại, mở đường giao thông rồi cho thuê đất với giá "rẻ bèo". Khi ấy, mỗi ha thuê chỉ 1,5 tấn lúa, nộp trong 5 năm nhưng không một người dân nào ở địa phương ngó ngàng, vì vùng đất này quá khắc nghiệt.

"Xưa, vùng đất này hoang vắng lắm, đất rộng mênh mông mà người dân chẳng biết trồng cây gì hiệu quả kinh tế. Đến cây mì, cây dừa, cây điều… là những cây chịu hạn giỏi cũng "đầu hàng". Giờ khác rồi, những vườn xoài xanh tốt, trĩu quả, nông dân có của ăn của để", ông Thanh hồ hởi.

Theo đó, những năm 1990, một số hộ dân ở thôn Vinh Kiên (xã Cát Hanh) vì quá "bí bách" đất sản xuất. Nhiều người liều tìm về vùng đất cát thôn Tân Hóa Nam thuê đất trồng xoài.

Vùng đất thôn Tân Hóa Nam (xã Cát Hanh) xưa kia cát trắng mênh mông trồng cây gì cũng kém hiệu quả thì nay đã trở thành vùng xoài xanh tốt, cho năng suất cao.

Ông Nguyễn Văn Dũng (63 tuổi, thôn Vinh Kiên, xã Cát Hanh) là một trong người đầu tiên biến vùng đất cát bạc màu thành vườn xoài xanh tốt, trĩu quả với diện tích 2 ha. Theo ông Dũng, hiện vườn xoài của ông có 350 cây, trong đó 170 cây xoài 20 năm tuổi và 180 cây 10 năm tuổi. Giống xoài ông trồng là xoài Hòa Lộc được Phòng NN&PTNT huyện Phù Cát mua từ miền Nam.

Ngày đầu khởi nghiệp, ông Dũng trồng thử nghiệm 100 cây xoài, diện tích còn lại trồng mì (sắn) để lấy ngắn nuôi dài. Tuy nhiên, lúc đó chưa có điện nên không thể đóng giếng khoan, ông Dũng phải đào lỗ, gánh nước tưới từng gốc xoài.

 Những chùm xoài quả lủng lẳng ai nhìn thấy cũng mê.

"Lúc tôi mới lên thuê đất trồng xoài có người cho tôi là "thằng liều", cả gan mang tiền chôn xuống cát. Ngày ấy quá khó khăn nên làm liều chứ không nghĩ vận may lại đến. Không ngờ cây xoài lại chịu đất cát, phát triển ổn định nhưng hiệu quả rất thấp, vì tôi chưa có kinh nghiệm. Ở địa phương cũng không ai trồng xoài để học hỏi, cứ mặc cho trời đất. Vậy nên 100 cây xoài nhưng chỉ cho quả chỉ 30 cây có quả và quả rất ít", ông Dũng nhớ lại.

Thế nhưng "trong cái khó ló cái khôn". Đầu ra của xoài lúc đó không có, mỗi vụ xoài ông Dũng tự chạy xe máy vào tận TP Quy Nhơn bán. "May mắn là cây xoài trồng ở vùng đất này lại cho quả đẹp, thơm ngon, vị ngọt thanh nên người tiêu dùng rất chuộng. Về sau thương lái tìm về tận vườn để thu mua", ông Dũng chia sẻ.

Nhà nông trồng xoài ở vùng  đất "chết" nói thêm, có đoàn chuyên gia Úc về hướng dẫn kỹ thuật trồng xoài nhận xét, cùng một giống xoài với miền Nam, song giống xoài này trồng trên đất cát ở thôn Tân Hóa Nam chất lượng thơm ngon, ngọt hơn.

Quả xoài được nông dân bao bọc lại vừa không bị ong đốt, sâu đục quả, tránh ánh nắng vừa hạn chế dùng thuốc sâu bệnh.

1 ha lãi ròng hàng trăm triệu đồng/vụ

Theo kinh nghiệm của ông Nguyễn Văn Dũng, ưu điểm của giống xoài cát Hòa Lộc ra hoa nhiều đợt (2-3 đợt). Vì vậy, nếu lứa hoa này bị hư thì còn lứa hoa khác bù vào nên chủ nhà vườn không sợ mất trắng.

Những cây xoài có tuổi đời 10-20 năm cho quả nặng trĩu cành.

Cây xoài rất nhạy cảm với thời tiết, khi xoài đang ra hoa nếu gặp mưa liên tục khoảng một tuần hoa sẽ bị thối, hoặc nắng trên 36 độ C kéo dài thì hoa bị rụng không đậu quả. Vì vậy, thời điểm xoài ra hoa phải thường xuyên tưới nước để giữ ẩm cho cây phát triển. Thuốc bảo vệ thực vật cũng chỉ sử dụng hạn chế, dùng khi xoài ra hoa để phòng bệnh thán thư và bọ trĩ.

Chia sẻ về bí quyết để xoài đậu nhiều quả, ông Dũng tiết lộ rằng làm nông nghiệp quan trọng vẫn thời tiết, cây xoài cũng không ngoại lệ. Sau khi xoài đậu quả khoảng 50 ngày, ông tiến hành dùng bao bọc quả để ngăn ruồi vàng, sâu đục quả. Quả xoài được bọc, ánh nắng mặt trời không tác động trực tiếp vào quả làm xoài mất màu.

Ông Nguyễn Ngọc dùng hệ thống tưới tự động đảm bảo cho xoài phát triển tốt trong thời kỳ xoài ra hoa, đậu quả.

Về kỹ thuật trồng xoài, sau mỗi vụ thu hoạch, vườn xoài cần được cắt tỉa cành để "trẻ hóa" cây xoài. Qua vụ sau, cây xoài sẽ ra những đọt mới "sung" hơn, quả to đẹp hơn. Ngoài ra, cây xoài trồng trên đất cát sử dụng phân hóa học hạn chế, mỗi gốc chỉ bón 1-1,5 kg phân NPK 20-20-15/năm, chủ yếu bón phân chuồng, phân hữu cơ.

Theo ông Dũng, nếu chăm sóc tốt mỗi cây xoài chỉ để 150 quả/cây, mỗi quả có trọng lượng khoảng 0,7 kg lạng. Với 2 ha xoài, năm nay ông Dũng ước tính thu khoảng 20 tấn, với giá hiện tại 22.000 đồng/kg, chắc chắn sẽ có lãi cao.

 
Vườn xoài trĩu quả, nông dân phải dùng cây tre để chống đỡ không sẽ bị gãy cành.

"Xoài cát Phù Cát rất có  giá. Có năm đầu vụ tôi bán tới 35.000 đồng/kg, tuy nhiên 2 năm nay do dịch Covid-19, xoài loại 1 cũng chỉ bán giá 15.000 đồng/kg. Năm nay, đầu vụ xoài loại 1 đã có giá 22.000 đồng/kg. Nếu giá ổn định, mỗi năm gia đình tôi lãi ròng khoảng 300 triệu đồng", ông Dũng cho hay.

Còn theo kinh nghiệm Nguyễn Ngọc - chủ vườn xoài rộng 4ha ở địa phương - nếu cây xoài được bón nhiều phân hóa học thì vỏ quả sẽ có màu xanh tái, người tiêu dùng không chuộng. Quả xoài dễ tiêu thụ là quả phải to, vỏ xoài vàng nhạt và mịn.

 Với 4 ha xoài, nếu giá cả ổn định mỗi năm gia đình ông Nguyễn Ngọc thu lãi khoảng 500 triệu đồng, còn giá cao hơn thì lãi trên 600 triệu đồng.

Với 800 gốc xoài, năm nay ông Ngọc nhẩm tính sẽ thu hoạch được trên 40 tấn quả. Hiện, xoài loại 1 thương lái đến tận vườn mua với giá 22.000 đồng/kg, xoài loại 2 mua 12.000 đồng/kg, bình quân giá xoài khoảng 15.000 đồng/kg. Ông Ngọc ước tính thu nhập khoảng 600 triệu đồng. Trừ các loại chi phí từ thuê công tỉa cành, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật mất khoảng 100 triệu đồng/4ha thì còn lãi khoảng 500 triệu đồng.