“Ruộng lúa bờ hoa” cho đa lợi ích

Nhiều lợi ích từ "ruộng lúa bờ hoa"
Theo ông Nguyễn Văn Hiền - Chi Cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh An Giang, tại An Giang, chương trình "công nghệ sinh thái" được Chi cục triển khai ứng dụng từ vụ hè thu 2010, đến vụ đông xuân năm 2020 - 2021 đã thực hiện 315 mô hình với 3.652 lượt nông dân tham gia trên diện tích 3.212ha.

Vụ đông xuân 2020 - 2021, Chi cục Trồng trọt và BVTV An Giang đã tổ chức xây dựng 11 mô hình tại 11 huyện, thị xã, thành phố (3ha/mô hình) sản xuất lúa ứng dụng "công nghệ sinh thái" và tổ chức 11 cuộc hội thảo đánh giá, tuyên truyền để nông dân ứng dụng và nhân rộng. 

Kết hợp tổ chức 11 lớp tập huấn cho 275 nông dân trồng lúa (25 nông dân/lớp) về các nội dung cơ bản như: Kỹ thuật canh tác, phòng chống sâu rầy bằng phương pháp gieo sạ né rầy và kỹ thuật công nghệ sinh thái trồng hoa trên bờ ruộng nhằm thu hút thiên địch tới diệt rầy thay cho việc phun thuốc trừ sâu.

Mô hình "ruộng lúa bờ hoa" mang lại hiệu quả cao ở huyện Phú Tân (An Giang). Ảnh: Mỹ Hạnh

TS Hồ Văn Chiến - nguyên Giám đốc Trung tâm BVTV phía Nam cho rằng, trồng hoa trên bờ ruộng là một mô hình mới rất có triển vọng, phù hợp với việc phát triển một nền nông nghiệp bền vững. Nên trồng hoa trước khi sạ lúa, tốt nhất là từ 20 ngày đến 1 tháng hoặc trồng cây hoa trực tiếp trên bờ ruộng từ 7- 10 ngày.
Chủng loại hoa được chọn ở các mô hình cũng khá đa dạng và phong phú như: Sao nháy, hướng dương, cúc ngũ sắc, cúc tím, móng tay, mào gà, vòi voi, mười giờ, vạn thọ... 

Trong đó, loại hoa chủ yếu mà các mô hình lựa chọn là sao nháy và cúc vì dễ trồng và sức sống khoẻ. Ngoài ra, các mô hình còn chọn các loại cây tăng thu nhập như: Mè (vừng), đậu bắp, đậu đen, đậu xanh, đậu cove…

Nông dân tham gia mô hình đều có ý thức canh tác lúa theo "1 phải 5 giảm", giảm được số lần phun thuốc trừ sâu và giảm mật độ sạ. 

Theo ông Hiền, mô hình ứng dụng công nghệ sinh thái đã thu hút thiên địch diệt trừ sâu hại giúp giảm mật độ rầy nâu và sâu cuốn lá. 

Cụ thể, trong vụ đông xuân giảm được 1,2 lần, tương đương trên 1 triệu đồng/ha; vụ hè thu giảm 2,6 lần tương đương trên 1,1 triệu đồng/ha; vụ thu đông giảm 2,2 lần, tương đương trên 1 triệu đồng/ha. 

Mô hình cũng góp phần hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu bảo vệ môi trường; qua 3 vụ thực hiện giảm lượng thuốc trung bình 778,98g/ha/năm (3 vụ) thải ra môi trường đất, nước, tương đương 259,7g/ha/vụ, góp phần bảo vệ môi trường.

Sớm công nhận là tiến bộ kỹ thuật mới
Nói thêm về hiệu quả kinh tế, ông Nguyễn Văn Hiền cho hay: Tổng chi phí sản xuất trung bình các mô hình từ 16,79 - 24,58 triệu đồng, chi phí này đều thấp hơn so với đối chứng từ 1,5 - 6,3 triệu đồng.

Do có sự khác biệt chi phí về giống, phân bón và nhất là thuốc BVTV… giúp năng suất lúa đạt từ 7,3 - 8,6 tấn/ha, năng suất trung bình đạt 8,0 tấn/ha. Lợi nhuận mô hình đạt được từ 22.543.000 - 39.208.000 đồng, trung bình chênh lệch là 4.322.000 đồng/ha.

"Qua đó thấy được việc áp dụng mô hình "công nghệ sinh thái" trên nền của việc áp dụng đồng bộ các giải pháp của chương trình "1 phải 5 giảm", quản lý dịch hại tổng hợp IPM... đã góp phần giảm chi phí, giá thành sản xuất nên bà con rất phấn khởi. Bên cạnh đó, mô hình mới này còn giúp nâng cao trình độ kiến thức, thay đổi tập quán canh tác của nông dân góp phần giúp nông dân vững tin trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Tiến tới áp dụng các tiêu chuẩn GlobalGAP, SRP cho sản phẩm lúa gạo của tỉnh" - ông Hiền nói.

Cũng theo ông Hiền, chương trình còn tạo thói quen cho nông dân cùng tổ chức làm việc theo cộng đồng, cùng áp dụng kỹ thuật sản xuất tiên tiến và thân thiện với môi trường nhằm hạn chế việc sử dụng thuốc trừ sâu, đồng thời hạ giá thành sản xuất và tăng phẩm chất nông sản.

Chia sẻ thêm về khó khăn, lãnh đạo Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh An Giang vẫn còn băn khoăn khi số lượng nông dân tham gia mô hình ứng dụng "công nghệ sinh thái" còn thấp do gặp khó trong khâu nước tưới hoa; cây có hoa không thể sống trong điều kiện ngập nước, bờ quá hẹp để trồng hoa, sau thu hoạch lúa bà con hay đốt rạ hoặc trong mùa lũ cây hoa bị chết nên phải tốn công trồng lại và chăm sóc lại ở mùa vụ kế tiếp...

Để nhân rộng mô hình, Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh An Giang kiến nghị Cục BVTV, Trung tâm BVTV phía Nam sớm đăng ký và đề nghị Bộ NNPTNT công nhận "công nghệ sinh thái" là tiến bộ kỹ thuật để thuận lợi hơn trong đẩy mạnh công tác chuyển giao công nghệ này trong sản xuất tại các địa phương.

Đồng thời hỗ trợ trong việc đẩy mạnh công tác truyền thông, vận động nông dân tham gia trên các phương tiện truyền thông để nông dân hưởng ứng thực hiện; thực hiện ở những khu vực có điểm du lịch để kết hợp tăng hiệu quả đầu tư trồng hoa hay chuyển việc trồng hoa cho đơn vị khai thác du lịch nông thôn; đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa, phát động thi đua thực hiện áp dụng mô hình, nhất là ở các xã nông thôn mới.