Lượng hạt điều nhập khẩu từ Campuchia cao bất thường: Dấu hiệu DN né thuế?

Thu hoạch điều ở Tây Nguyên

Lượng điều thô NK tăng bất thường, đặc biệt từ thị trường được hưởng thuế suất thuế NK 0% đang dấy lên nghi vấn trốn thuế của không ít doanh nghiệp.
Mượn đường Campuchia vào Việt Nam để trốn thuế?

Theo thống kê sơ bộ mới nhất của Tổng cục Hải quan, từ đầu năm 2021 đến 15/8, Việt Nam NK 2,1 triệu tấn hạt điều, trị giá xấp xỉ 3,2 tỷ USD. Đây cũng là năm đầu tiên Việt Nam ghi nhận nhập siêu sau 31 năm xuất khẩu (XK) điều. Đáng chú ý, Campuchia là thị trường cung cấp điều thô lớn nhất cho Việt Nam khi sản lượng XK đạt hơn 1,1 triệu tấn (chiếm 52% sản lượng điều nhập vào Việt Nam), trị giá 1,8 tỷ USD. Năm 2017, chính Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) ký kết hợp tác để hỗ trợ quốc gia này nâng sản lượng điều lên 1 triệu tấn vào năm… 2025!

Trước thông tin NK điều từ Campuchia tăng bất thường, trao đổi với PV Tiền Phong trước đó, ông Phạm Văn Công, Chủ tịch Vinacas cho rằng, Việt Nam là nước XK nhân điều số 1 thế giới, song nguồn nguyên liệu trong nước hiện không đủ và chất lượng chưa cao. Do vậy, các DN phải tìm kiếm nguồn nguyên liệu bổ sung. Tuy nhiên, lãnh đạo Vinacas thừa nhận, gia tăng NK hạt điều đang tiềm ẩn những rủi ro nhất định, rất khó để kiểm soát chất lượng, nhất là vệ sinh, an toàn thực phẩm. Do đó, rất dễ ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu chung của sản phẩm điều Việt Nam trên thị trường thế giới.

Theo Vinacas, các DN hội viên vẫn chủ yếu NK điều từ thị trường truyền thống ở châu Phi và sơ bộ chưa ghi nhận hội viên nào có lượng NK tăng bất thường thời gian qua.

Trả lời PV Tiền Phong, ông Lê Đức Thành, Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết, lượng hạt điều có xuất xứ từ Campuchia NK vào Việt Nam tăng mạnh chủ yếu từ tháng 3 và tháng 4. Cũng theo ông Thành, số liệu của Bộ Nông-Lâm-Ngư nghiệp và Hiệp hội hạt điều Campuchia cho thấy, sản lượng điều và số lượng XK điều của nước này tăng nhanh trong 3 năm gần đây. Cụ thể, năm 2019 sản lượng điều của nước này đạt 450.000 tấn, năm 2020 tăng lên 950.000 tấn. Dự báo năm 2021 sản lượng đạt 1,2 triệu tấn. “Đến tháng 7/2021, số lượng hạt điều XK sang Việt Nam được 859.290 tấn, chiếm 99% tổng số hạt điều XK của nước này”, thống kê của Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan.

Căn cứ các số liệu trên, Cục trưởng Lê Đức Thành cho rằng, hiện tại chưa có cơ sở xác định rủi ro về việc NK điều của các quốc gia khác mượn đường Campuchia để NK vào Việt Nam trốn thuế. Tuy nhiên, Tổng cục Hải quan vẫn đang chỉ đạo các lực lượng và các đơn vị có liên quan làm rõ có hay không việc hạt điều từ nước khác mượn đường qua Campuchia NK vào Việt Nam.

 Chưa thể kiểm tra do dịch COVID - 19

Theo Tổng cục Hải quan, thống kê cho thấy, 7 tháng qua, có tổng cộng 308 DN mở tờ khai NK hạt điều (không bao gồm các cá nhân chưa đăng lý mã số thuế) vào Việt Nam. Hạt điều được NK nhiều nhất vào nước ta qua cửa khẩu Chàng Riệc (huyện Tân Biên, Tây Ninh) với sản lượng 615.000 tấn, trị giá 1,1 tỷ USD. Tiếp đó là nhập khẩu qua cảng Cát Lái (TPHCM) với 480.000 tấn, trị giá 589 triệu USD.

Lượng điều thô NK tăng bất thường, trong đó số lượng lớn nhập khẩu từ thị trường Campuchia, một thị trường được hưởng thuế suất thuế NK 0% khi doanh nghiệp ở đó nhập khẩu vào Việt Nam. Điều này đang làm dấy lên nghi vấn trốn thuế của không ít DN. Trước những bất thường trên, lãnh đạo Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo Hải quan các tỉnh, thành phố kiểm tra sau thông quan ngay đối với 30 công ty và lập kế hoạch xác minh, kiểm tra sau thông quan với 240 công ty.

Tuy nhiên, theo ông Trần Mạnh Cường, Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan, do dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp trên toàn quốc nên hầu hết các cục hải quan chưa thể kiểm tra, điều tra, xác minh theo kế hoạch. Trong đó, 3 cục hải quan tỉnh, thành phố đã ký ban hành quyết định kiểm tra nhưng chưa công bố quyết định kiểm tra. Vậy nên theo ông Cường, Cục Kiểm tra sau thông quan chưa có đủ cơ sở để đánh giá tình hình gian lận, trốn thuế trong ngành điều.

“Cục Kiểm tra sau thông quan đã kiểm tra sau thông quan, xác minh đối với 20 công ty XNK có trụ sở trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Hiện nay, Tổng cục Hải quan đang xử lý kết quả kiểm tra sau thông quan và tiếp tục điều tra xác minh”, ông Cường cho biết.