Nước mắm Phú Quốc có từ khi nào?

Xác định lịch sử hình thành Nước mắm Phú Quốc không chỉ thể hiện trách nhiệm tri ân tiền nhân, mà còn nâng đặc sản lên tầm quà du lịch.

Nhắc đến Nước mắm Phú Quốc, ai cũng biết đó là đặc sản ngon nức tiếng Đảo Ngọc (TP. Phú Quốc, Kiên Giang). Nhưng khi hỏi Nước mắm Phú Quốc có từ khi nào, đến nay vẫn chưa có câu trả lời thuyết phục. Nguyên nhân cơ bản là do khan hiếm sử liệu.

nuocmamphuquoccotukh-01.jpg

Nhà thùng kiểm tra chất lượng nước mắm Phú Quốc, Ảnh: LT

Thời gian gần đây, có rất nhiều bài viết, công trình nghiên cứu đề cập mốc lịch sử hình thành Nước mắm Phú Quốc. Và dù vẫn còn tình trạng “9 người, 10 ý”, trên thực tế, tranh luận này vẫn như chưa có hồi kết và ai cũng có cái lý để tin tư liệu của mình... nhưng tất cả có điểm chung là công nhận đặc sản của Đảo Ngọc có tuổi đời trăm năm. Thậm chí có tài liệu còn viết là trên 200 năm. Trong bài viết này, chúng tôi muốn đưa ra giả định với kỳ vọng cùng nhiều người bàn thảo để cùng đi đến mục tiêu kép: Vừa thể hiện trách nhiệm tri tân tiền nhân, vừa nâng tầm đặc sản lên tầm quà du lịch như người Pháp đã làm với rượu Bordeaux...

nuocmamphuquoccotukh-02.jpg

Tĩn- dụng cụ chứa Nước mắm Phú Quốc thời kỳ đầu của dịch cụ thương mại. Ảnh: LT

Trước hết phải thấy rằng, nước mắm là sản phẩm truyền thống lâu đời được chế biến từ 2 nguyên liệu muối và cá. Nhưng khi đến mỗi miền vùng, với điều kiện đặc thù về nguồn nguyên liệu, rồi khí hậu, thời tiết và văn hóa cộng cư của xã hội... đã cải biên bài bàn cũ, và sản phẩm mới ra đời. Nước mắm Phú Quốc cũng vậy, nguồn nguyên liệu cá cơm sọc tiêu đặc thù vùng biển Tây, rồi cái nắng, cái gió giữa bốn bề sóng biển, cộng đồng nhiều dân tộc, đến từ nhiều miền vùng... đã cho ra đời sản phẩm hấp dẫn người tiêu dùng cả về màu sắc, lẫn hương vị. Nói điều này để thấy rằng, trong hành trang của những lưu dân đi mở cõi phía Nam, có cả công nghệ làm nước mắm.

nuocmamphuquoccotukh.jpg

Tĩn nước mắm Phú Quốc được chế tác bằng sành. Ảnh: LT

Khi vào đây khai hoang, lập ấp, họ đã mang công nghệ gia truyền ra làm nước mắm cho bữa ăn đậm đà, đủ chất để chiến đấu với thiên nhiên hoang sơ.

Theo sử liệu, vào đời Tiền Lê, tức cách đây hơn ngàn năm, nước mắm nước ta đã nổi tiếng và có mặt trong các chuyến hàng “ngoại giao” với nhà Tống. Đến đầu thế kỷ XVII thì việc chế biến nước mắm đã lan rộng và trở thành “quốc hồn quốc túy” ở xứ “Đàng Trong”.

Trong tác phẩm “Xứ Đàng Trong năm 1621”, thừa sai Cristoforo Borris đã ghi nhận: “người dân ham làm nước mắm và trữ lượng lớn như người Châu Âu trữ rượu”. Đến thứ kỷ XVIII, trong “Phủ biên tạp lục”, nhà bác học Lê Quý Đôn đã ghi nhận việc thu thuế nước mắm thay cho thuế thân. Riêng với Phú Quốc, do nhiều nguyên nhân từ sự cách trở với đất liền, nguồn tài liệu càng ít hơn.

Tuy nhiên, theo ghi nhận từ các bản phúc trình các năm 1869, 1872 của người Pháp, thì nhiều hộ dân ở Phú Quốc đã có đời sống sung túc từ việc chế biến và bán nước mắm. Điều này cho thấy, nước mắm đã được chế biến trước đỏ đủ lâu để trở thành hàng hóa nổi tiếng. 

nuocmamphuquoccotukh-03.jpg

Nước mắm Phú Quốc tham gia bán bình ổn giá cho người lao động tại sự kiện Tháng Công nhân do LĐLĐ tỉnh Kiên Giang tổ chức. Ảnh: LT

Còn theo tài liệu điền dã của nhà nghiên cứu Hà Tấn Tài (Phú Quốc) đến nay, Nước mắm Phú Quốc đã trải qua 6-7 thế hệ. Và như đã trình bày, nhiều khả năng, nó được những lưu dân miền Trung đầu tiên định cư ở đây “khởi sự”. Nếu đúng thế, Nước mắm Phú Quốc đã được khai sinh vào thập niên đầu thế kỷ XVII.  

Đây chỉ là giả định trên cơ sở tài liệu có được. Rất mong tiếp nhận được nhiều ý kiến để góp phần làm rõ sự thật lịch sử. Từ đó làm cơ sở để nâng tầm sản phẩm truyền thống vào hành trang phát triển du lịch của Đảo Ngọc, nhất là giai đoạn chuẩn bị mở cửa trở lại sau thời gian tạm ngưng do ảnh hưởng dịch COVID-19.

Nguồn: Theo báo Lao động

Bình luận

Về nơi sản xuất hạt sen OCOP 4 sao

Hưng Yên là cái nôi và là trung tâm chế biến hạt sen các loại. Mỗi năm địa phương này sản xuất, cung ứng ra thị trường trên 10.000 tấn hạt sen trần tinh khiết.

Gạo Ông Cua – thơm ngon hàng đầu thế giới

Với hành trình 30 năm nghiên cứu, chọn tạo các giống lúa thơm đặc sản ST24, ST25, kỹ sư Hồ Quang Cua đang xây dựng thương hiệu cho loại gạo ngon nhất thế giới.

Nức tiếng mãng cầu Bà Đen

Với diện tích lớn nhất cả nước, trái ra quanh năm, chất lượng cao cùng chỉ dẫn địa lý, mãng cầu Bà Đen khẳng định vị thế trên thị trường trong và ngoài nước.

Nhãn hiệu tập thể “Chè Thái Nguyên” được bảo hộ tại 6 nước

Ngày 9.5, tỉnh Thái Nguyên tổ chức công bố nhãn hiệu tập thể “Chè Thái Nguyên” được bảo hộ tại Nga, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Nhượng quyền giống xoài Cát Lộc

Ngày 28/4, tại Tiền Giang, Viện Cây ăn quả miền nam ký kết nhượng quyền sản xuất, kinh doanh giống xoài vỏ dày LĐ12 (xoài Cát Lộc) cho Tập đoàn Lộc Trời.

Tôm sú Cà Mau chính thức có thương hiệu

Chiều 28.4, tại Trung tâm hội nghị tỉnh Cà Mau đã diễn ra lễ trao giấy chứng nhận đăng lý chỉ dẫn địa lý sản phẩm “tôm sú Cà Mau” cho Sở Khoa học và Công nghệ.

Thương hiệu cà phê PhinDeli chính thức xuất khẩu vào thị trường Mỹ

Lô hàng đầu tiên xuất khẩu sang Mỹ đã thông quan thành công tại cảng Oakland, California vào trung tuần tháng 4 đã đánh dấu những bước đi đầu tiên chinh phục thị trường mới của cà phê PhinDeli

Hàng nghìn lượt người đến phiên chợ sâm Ngọc Linh ở miền núi Kon Tum

Chiều ngày 24.4, huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum tổ chức phiên chợ sâm Ngọc Linh thu hút hàng nghìn lượt du khách, doanh nghiệp, nhà đầu tư đến tham quan, mua sắm, trải nghiệm những sản vật của núi rừng Tây Nguyên.

Gạo Việt Nam ghi dấu ấn về chất lượng

Nhờ chiến lược duy trì chất lượng gạo xuất khẩu, tăng xuất khẩu gạo chất lượng cao và giảm xuất khẩu loại gạo phẩm cấp thấp, gạo Việt Nam đã và đang ghi dấu ấn trên thị trường thế giới.

Ngày hội mắm Châu Đốc diễn ra trong 5 ngày

Ngày hội mắm Châu Đốc được tỉnh An Giang chuẩn bị chu đáo, đảm bảo an toàn thực phẩm, giao thông.