Giá phân bón tăng chóng mặt, chuyên gia khuyên nông dân dùng chế phẩm này biến phụ phẩm thành phân hữu cơ

Báo cáo mới nhất của Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT) cho thấy, trong vụ hè thu 2021, dù lượng giống gieo sạ đã giảm nhưng vẫn còn trên 20% diện tích gieo sạ ở ĐBSCL sử dụng lượng giống trên 150kg/ha. Theo ông, cần khắc phục hạn chế này như thế nào?

- Một trong những định hướng của Bộ NNPTNT với phát triển lúa ở ĐBSCL là giảm chi phí sản xuất, mà muốn giảm chi phí sản xuất thì phải giảm chi phí đầu vào, bắt đầu từ khâu giống.

Trong vụ hè thu 2021, Bộ NNPTNT khuyến cáo các địa phương sử dụng các giống lúa theo đề xuất của doanh nghiệp, thương lái thu mua để đáp ứng nhu cầu thị trường và liên kết đồng bộ với doanh nghiệp trong sản xuất và tiêu thụ lúa, gạo hàng hóa trong và ngoài nước.

 Ưu tiên các giống lúa ngắn ngày, chất lượng cao; giống lúa thơm; giảm tỷ lệ các giống lúa chất lượng trung bình. Sử dụng giống lúa chất lượng cao phù hợp với yêu cầu của thị trường.

Nông dân huyện Vĩnh Thuận, Kiên Giang gieo sạ lúa hè thu. (Ảnh: UBND huyện Vĩnh Thuận).

Bên cạnh đó, cần tăng cường ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và sản xuất, thích ứng với diễn biến khí hậu; giảm giống gieo sạ từ 80 - 100kg/ha; tăng cường sử dụng công cụ sạ bằng máy, sử dụng máy cấy; tăng cường sử dụng giống lúa xác nhận, cày ải, áp dụng 1 phải 5 giảm, cơ giới hóa trong thu hoạch lúa, thu hồi rơm, rạ tái sử dụng...

Mặc dù trong thời gian qua, ngành chức năng, lực lượng khuyến nông đã có nhiều biện pháp tuyên truyền để bà con giảm lượng giống gieo sạ nhưng ở nhiều địa phương vẫn còn tình trạng sử dụng đến 150 - 180kg giống gieo sạ/ha diện tích canh tác.

Theo tôi, có nhiều nguyên nhân, trong đó có độ trễ của việc ứng dụng các giải pháp công nghệ ở từng địa phương. 

Dù chúng tôi đã tăng cường giải pháp công nghệ, huấn luyện nông dân nhưng bà con vẫn có lý do để sạ dày như nếu sạ ít đi thì ốc bươu ăn sẽ khiến tỷ lệ cây lúa không đảm bảo, kỹ thuật làm đất ảnh hưởng đến độ phẳng của đồng ruộng cũng khiến lượng giống gieo sạ khác đi.

Thời gian qua, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã có một loạt dự án, bước đầu đã có bước chuyển khá tốt về lượng giống gieo sạ.

 Thứ nhất là thay đổi phương pháp gieo, tăng cường sử dụng giống có nguồn gốc, giống xác nhận, chất lượng tốt thì tỷ lệ nảy mầm cao, lúa sinh trưởng phát triển tốt.

Thứ hai là thay đổi quan điểm về sử dụng nước và làm đất. Chúng tôi từng chuyển giao kỹ thuật ở châu Phi, Nam Mỹ, nếu làm phẳng đồng ruộng, gieo ướt thay vì gieo khô thì sẽ kiểm soát cỏ dại, sâu bệnh dễ dàng.

Trước đây, bà con gieo sạ bằng tay nên khó đảm bảo độ đồng đều, giờ có các loại máy gieo sạ, máy cấy hỗ trợ nên hiệu quả sử dụng giống gieo sạ cao hơn nhiều.

Nhưng cũng có một thực tế là tỷ lệ người dân sử dụng lúa thường làm lúa giống ở ĐBSCL vẫn còn cao, lên tới hơn 23%. Vậy làm thế nào để khắc phục tình trạng này, thưa ông?

- Đây là một thực tế, luôn đòi hỏi phải thay đổi, có lẽ người dân ở những vùng này vẫn giữ thói quen sản xuất cũ, hoặc chưa tiếp cận được với nguồn giống chất lượng. 

  Thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia sẽ xây dựng những dự án hướng tới những vùng còn tồn tại thực tế này, xây dựng mô hình, tiếp cận đối tượng để thay đổi thói quen, tư duy sản xuất của người dân.

Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị hướng dẫn nông dân ủ phân hữu cơ bằng chế phẩm sinh học. (Ảnh: quangtritv).

Vụ thu đông ở ĐBSCL vẫn được đánh giá là có nhiều rủi ro, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu như hiện nay. Vậy, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia sẽ ưu tiên gói kỹ thuật gì để sản xuất vụ thu đông hiệu quả, thưa ông?

- Theo tôi, đối với sản xuất lúa vụ thu đông ở ĐBSCL, bà con phải tuyệt đối tuân thủ về mặt thời vụ ngành chức năng đưa ra đối với từng vùng sinh thái vì nó còn liên quan đến nguồn nước lũ, xâm nhập mặn. 

Tăng cường ứng dụng tiến bộ kỹ thuật về giảm giống gieo sạ, phòng trừ dịch hại, sử dụng nước hiệu quả, tiết kiệm với mục tiêu giảm giá thành và nâng cao vệ sinh an toàn thực phẩm, vừa chủ động đối phó với diễn biến giá cả thị trường trong nước và xuất khẩu.

Khi bố trí thời vụ cho lúa thu đông cần lưu ý đến thời điểm xuống giống chính vụ lúa đông xuân 2021 - 2022. 

Sử dụng những giống lúa cho vụ thu đông cần lưu ý về tính chống chịu với rầy nâu, vàng lùn và lùn xoắn lá, bệnh cháy lá, cháy bìa lá và giống có độ cứng cây để hạn chế đổ ngã.

Từ vụ hè thu sang thu đông cần có thời gian giãn cách và làm đất, vệ sinh đồng ruộng thật tốt, tiêu hủy nguồn bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá, tiêu hủy rơm rạ hoặc sử dụng các hoạt chất phân hủy rơm rạ để hạn chế ngộ độc hữu cơ.

Nếu kết hợp đồng bộ các gói kỹ thuật, bắt đầu từ giảm lượng giống gieo sạ thì sẽ giảm lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật nhưng sẽ tăng năng suất, chất lượng.

Hiện, giá phân bón đang tăng phi mã, ông có khuyến cáo gì để người dân sử dụng phân bón hiệu quả?

- Theo tôi, một thách thức đang đặt ra cũng có thể là cơ hội để thay đổi. Trong tình hình giá phân bón tăng cao, chúng tôi khuyến cáo người dân sử dụng phân bón tiết kiệm, đúng thời điểm đúng liều lượng, thay vì lãng phí như hiện nay.

Ngoài ra, chúng ta hoàn toàn có thể tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp thành phân bón hữu cơ. 

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã chuyển giao nhiều dự án sử dụng chế phẩm EM xử lý rơm rạ, phụ phẩm sau chế biến của hải sản thành phân bón rất hiệu quả.

Xin cảm ơn ông!