Hà Tiên: Con cà xỉu là món đặc sản "thần dược" của đàn ông

Cà xỉu- Chỉ cái tên cũng đã đủ làm nên sự hấp dẫn của món ăn, bởi hiếm khi nào bạn có dịp được nghe nhắc một đặc sản lạ lùng đến thế.

Con đặc sản 90% người Việt không biết tên được ví như "thần dược" của đàn ông

Nhắc đến Hà Tiên, nhiều người nghĩ ngay tới sức hút kỳ lạ của một nền ẩm thực hòa hợp nhiều phong cách ẩm thực Việt - Hoa - Khmer. Có đi mới biết, có ăn thử một lần mới hiểu được vì sao các món ngon ở Hà Tiên lại làm bao thực khách phải quyến luyến khi đến vùng đất này.

Bất kỳ ai khi nhìn thấy con cà xỉu đều có cảm giác sờ sợ, chẳng dám đụng đũa. Vẻ bề ngoài của cà xỉu khá giống những loài hải sản hai mảnh vỏ, nhưng cũng giống cả loài côn trùng với cái râu thật dài và to. Nếu không phải do người địa phương giới thiệu, chắc chẳng thực khách nào có “gan” tự mình thưởng thức món ăn kỳ lạ này.

Cà xỉu là gì? Cà xỉu ở Hà Tiên có gì đặc biệt?
Hà Tiên là tỉnh với khí hậu ấm áp với vùng biển có nguồn lợi hải sản vô cùng phong phú và đa dạng chủng loại, trong đó có loài cà xỉu vô cùng độc đáo. Một trong những đặc sản đậm chất biển mà người Hà Tiên tự hào. Loài sinh vật biển này dường như đã không thể tìm thấy ở nơi khác do tuyệt chủng.

Ảnh: khamphacuocsong.com

Bạn sẽ không thể tìm thấy nơi thứ hai có sự xuất hiện của loài hải sản đặc biệt này trừ Hà Tiên, tuy nhiên khi đánh bánh người Hà Tiên cũng rất cẩn thận trong phương pháp và kết hợp với nuôi trồng để bảo tồn giống loài của chúng. Khi thưởng thức món ngon được chế biến từ cà xỉu bạn sẽ cảm nhận được vị thơm ngon độc đáo của loài có tuổi đời 500 triệu năm này. 

Thoạt nhìn bề ngoài của cà xỉu khá xấu xí và sần sùi khiến chúng ta khó để thưởng thức. Thế nhưng, một khi đã thử qua thì hương vị của cà xỉu sẽ làm bạn lưu luyến mãi. 

Cà xỉu là loài nhuyễn thể có lớp vỏ màu xanh, phần thịt mềm và ngọt. Loài này có nhiều tên gọi khác nhau, ở các tỉnh miền Tây gọi là cà xỉu, trong khi ở miền Bắc chúng có tên gọi là giá bể, miền trung gọi nó là con dẻ áo, con đuôi heo.

Cà xỉu muối – món ngon “độc quyền” của Hà Tiên
Cà xỉu sống tập trung ở môi trường sông, cửa biển, nước lợ, có nhiều ở vùng đầm Đông Hồ, thị xã Hà Tiên. Giống như sò, cà xỉu sống dưới tầng nước bùn, vì thế chúng có râu dài để cắm xuống đất, phục vụ cho mục đích tìm kiếm thức ăn. Mùa cà xỉu rộ lên nhiều từ khoảng tháng 6 đến tháng 8 hàng năm.

Chúng sống trong lớp bùn cát và được người ta bắt về, rửa sạch rồi chế biến dưới nhiều hình thức. Con vật “xấu xí đáng ngại” ấy có thể chế biến nhiều món, từ cà xỉu muối, mắm cà xỉu đến món rang và gỏi,…

 Cà xỉu muối – món ngon “độc quyền” của Hà Tiên 

Khi bắt được cà xỉu, người ta đem muối tương tự như muối ba khía. Từ đó, các hàng quán mua cà xỉu muối về chế biến lại, tạo thành những món “độc” cho ẩm thực Hà Tiên. Đặc biệt, cà xỉu ngon, bổ nhất là phần râu ("thần dược" của đàn ông), nhai giòn giòn nên được các đấng mày râu rất ưa chuộng.

 Ngư dân sau khi đánh bắt cà xỉu về thì rửa sạch bùn đất, giữ lại phần đuôi rồi làm mắm. Cứ một lớp cà xỉu rắc một lớp muối lên. Tùy sở thích mà người ta có thể muối bằng nước muối hoặc muối hạt, thêm đường để mắm nhanh chua. Công đoạn đòi hỏi người làm phải có kỹ thuật, kinh nghiệm và sự khéo léo. Chất lượng của mắm cà xỉu ngon hay không cũng nhờ vào cách muối này. Nếu cho ít nguyên liệu, cà xỉu sẽ bị hỏng. Còn nếu muối mặn quá, cà xỉu sẽ bị đen.

Cà xỉu tươi ngon nhất vẫn là muối buổi sáng và xào ngay buổi chiều, bởi khi đó vị mặn của muối hãy còn chưa ngấm hết vào trong thịt. Phi thơm tỏi, cho cà xỉu vào xào, đảo đều tay cho gia vị thấm đều rồi nêm chút tiêu, đường cho vừa miệng. Khi ăn, thực khách chỉ cần tách lớp vỏ bên ngoài rồi chỉ lấy phần thịt bên trong. Người dân bản địa cho rằng, ngày trước trên các tàu thuyền ra khơi luôn trữ hũ cà xỉu để ăn với cơm nóng. Món ăn truyền thống này nay trở thành đặc sản của xứ sở Hà Tiên.

Về sau, khi nhiều người biết đến món ăn dân dã này, cà xỉu mới được chế biến với nhiều cách hơn. Một món ăn khác cũng rất nổi tiếng ở Hà Tiên, thường xuất hiện trong thực đơn là món gỏi cà xỉu. Cách chế biến món ăn cũng tương tự như gỏi xoài, gỏi cóc.

Cà xỉu muối được chần sơ qua nước nóng để giảm mặn. Đầu bếp chỉ cần băm xoài thành sợi nhuyễn, trộn với rau răm rồi rưới nước giấm đường, pha thêm chút nước mắm Phú Quốc để tạo vị đậm đà.

Do có nhiều cách chế biến khác nhau, món ăn độc quyền của người Hà Tiên này cũng gây ấn tượng vì sự đa dạng của hương vị.

Để bảo quản món ăn được lâu, sau khi rửa sạch, người chế biến sẽ mang những con cà xỉu ngâm cùng muối, mắm và gia vị. Từ cà xỉu muối, người ta sẽ chế biến được nhiều món ăn vô cùng hấp dẫn.

Quen thuộc nhất phải kể đến gỏi. Xoài được bào thành sợi, sau đó đem trộn với giấm, đường cùng với cà xỉu. Sau cùng, người ta đem rắc đậu phộng, rau răm và hành phi thơm lừng. Đơn giản như thế đã cho ra đĩa gỏi cà xỉu giòn tươi, ngọt thắm và cực mát.

Ngoài ra, các món xào từ thứ đặc sản Hà Tiên này cũng thật hấp dẫn. Chúng sẽ được đem xào lên cùng tỏi và ớt băm, nêm nếm gia vị vừa đủ. Cách làm rất đơn giản, nhưng món ăn lại đủ độ béo ngậy, đậm vị hấp dẫn. Hay chúng cũng có thể xào với khóm, dưa leo với hương vị thanh mát mà đậm đà đến khó tả.