Chuyên gia hiến kế gỡ khó cho vựa lúa, cây ăn quả ĐBSCL

Cần thay đổi phương thức tiếp cận

Theo Cục BVTV (Bộ NNPTNT), lượng phân bón vô cơ đang được sử dụng ở ĐBSCL cao hơn 35,3% so với trung bình toàn quốc, trong khi lượng phân hữu cơ sử dụng chỉ bằng 27,3%. Cá biệt, có tỉnh có lượng sử dụng phân bón vô cơ gấp gần 4 lần trung bình toàn quốc.

Lượng sử dụng thuốc BVTV hóa học tại khu vực này cũng đang cao hơn mức trung bình cả nước 71,9%, có tỉnh gấp xấp xỉ 3 lần...

"Việc sử dụng phân bón và thuốc BVTV quá mức nếu không được khắc phục sẽ dẫn tới hệ lụy rất lớn không chỉ đối với môi trường, sức khỏe con người mà còn dẫn tới tình trạng kháng thuốc của sinh vật gây hại, suy giảm đa dạng sinh học của các loài thiên địch. Việc lạm dụng thuốc BVTV, phân bón còn làm tăng giá thành sản phẩm, qua đó làm giảm thu nhập của người nông dân…" - ông Hoàng Trung - Cục trưởng Cục BVTV nói.

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Lê Quốc Doanh cũng cho rằng, những năm vừa qua, không chỉ mặt hàng phân bón, thuốc BVTV, mà giống dùng để sản xuất ở vùng này cũng rất cao: "Có nơi dùng 150kg, thậm chí có nơi dùng 200kg giống lúa trên 1ha diện tích. Chính vì lượng giống dùng nhiều như thế dẫn đến lượng phân bón, thuốc BVTV, nước cũng tăng lên".

Nông dân phun thuốc trừ sâu cho lúa trên một cánh đồng ở Tiền Giang. Ảnh: Nguyễn Hạnh

Trước đề xuất, kiến nghị của các doanh nghiệp, hiệp hội, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Lê Quốc Doanh yêu cầu Cục BVTV tiếp tục nghiên cứu cơ chế, chính sách giúp các đơn vị nhận rộng, lan tỏa các mô hình canh tác thông minh, thuốc sinh học, phân hữu cơ...
Hiện nay, ĐBSCL có gần 4 triệu ha trồng lúa, năng suất lúa đạt trên 6 tấn/ha, thuộc loại cao nhất thế giới. 

Qua đó cho thấy, năng suất lúa của vùng này đã kịch, dư địa để tăng thêm năng suất không còn. 

Để ngành hàng này cạnh tranh được với các nước trên thế giới, ông Doanh khẳng định, chúng ta chỉ có 3 con đường đó là nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm chi phí sản xuất và tích hợp các giá trị khác.

"Để làm được điều này thì vai trò của địa phương và người nông dân là quan trọng nhất. Bên cạnh đó, vai trò của các hiệp hội và các doanh nghiệp cũng đóng vai trò dẫn dắt hình thành các chuỗi liên kết, chuỗi giá trị" - Thứ trưởng Lê Quốc Doanh nói và cho biết, trong thời gian vừa qua các doanh nghiệp sản xuất phân, giống, thuốc lớn đã vào cuộc và có những hành động, mô hình rất thiết thực như canh tác lúa thông minh; mô hình kinh tế tuần hoàn...

Lãnh đạo Bộ NNPTNT cũng giao Cục BVTV phải thay đổi phương thức tiếp cận, phải quản lý cả chuỗi thành hệ thống mới hiệu quả. Tránh tình trạng chỉ quản lý và siết chặt đầu vào và lơ là, ít quan tâm đến khâu hướng dẫn sử dụng, hướng dẫn cho người dân phân biệt hàng thật, giả, kém chất lượng như trước đây.

 Tập huấn sử dụng hợp lý phân bón, thuốc BVTV

Để tiết giảm sử dụng thuốc BVTV cũng như khuyến khích phát triển sản xuất và sử dụng thuốc BVTV sinh học, đại diện Hiệp hội Sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam cho rằng, cần tổ chức tập huấn cho cả nông dân và đại lý về kiến thức liên quan đến sử dụng hợp lý và hiệu quả phân bón, thuốc BVTV.

Thuốc BVTV sinh học là xu hướng tất yếu nên các chính sách khuyến khích sử dụng cần ưu tiên và cụ thể hơn. 

Cơ quan quản lý cũng cần nghiên cứu cắt giảm các điều kiện trong việc công nhận thuốc BVTV sinh học; giảm thuế nhập, thuế sản xuất trong nước. 

Đồng thời, bổ sung các chính sách hỗ trợ sản xuất cho doanh nghiệp và nông dân với mức từ 30 - 40%. Ngoài ra, việc nghiên cứu các sản phẩm phải có trọng điểm, tránh tràn lan rồi sản phẩm không đưa được vào ứng dụng.

Ông Lê Thanh Tùng - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết, cây rau màu là lợi thế rất lớn ở các tỉnh ĐBSCL, tuy nhiên lại có rất ít nghiên cứu, điều tra, thống kê việc sử dụng phân bón, thuốc BVTV. 

Ông Tùng kiến nghị thời gian tới cần cho phép Cục BVTV, Cục Trồng trọt hoặc là Cục Quản lý chất lượng nông, lâm, thủy sản có đánh giá chi tiết và cụ thể hơn nữa việc sử dụng các vật tư nông nghiệp cho sản phẩm rau.

"Chúng ta không chỉ đánh giá về các dư lượng thuốc BVTV ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn cần đánh giá cả việc tiết kiệm trong sử dụng, tạo sự minh bạch và bền vững trong sản xuất", ông Tùng nói.