Cơ cấu lại chuỗi chăn nuôi để giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho biết, trước việc phải nhập khẩu rất lớn lượng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, đề án Phát triển công nghiệp chế biến thức ăn đang được xây dựng sẽ hướng đến giải quyết vấn đề thức ăn chăn nuôi theo từng vùng, miền gắn với các cơ sở chăn nuôi.

Như vậy, chuỗi sản xuất từ giống, thức ăn chăn nuôi, vùng nuôi và logistics với nhà máy chế biến thực phẩm cần được cơ cấu lại.

Trang trại chăn nuôi lợn xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh, Hà Nội. Ảnh minh họa: Vũ Sinh/TTXVN

Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, các địa phương khi cho phép xây dựng nhà máy chế biến thức ăn chăn nuôi cần tính đến việc phù hợp với vùng chăn nuôi, chế biến thực phẩm… để giảm áp lực về logistics. Đây cũng là giải pháp để nâng cao sức cạnh tranh của ngành chăn nuôi. 

Bên cạnh việc cần tận dụng nguyên liệu địa phương, cần chuyển một số diện đất trồng trọt không hiệu quả sang trồng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi. Thời gian tới, Tập đoàn De Heus sẽ phối hợp với các tỉnh Tây Nguyên để thành lập các hợp tác xã sản xuất sắn, ngô để giảm áp lực phải nhập khẩu. 

"Các doanh nghiệp cố gắng không tăng giá thức ăn chăn nuôi để xây dựng hệ sinh thái chăn nuôi tạo nên sức mạnh cho ngành. Mong các doanh nghiệp đã nhập khẩu nguyên liệu từ sớm thì chưa vội tăng giá trong thời điểm này để hỗ trợ phần nào người chăn nuôi cũng như hỗ trợ ngành chăn nuôi phát triển", Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng nêu vấn đề, khi Luật Đất đai được sửa đổi, các đơn vị của Bộ cùng địa phương cần có ý kiến về quy hoạch đất đai cho phát triển chăn nuôi. Các ngân hàng cần tăng dư nợ cho vay với sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trong chăn nuôi để nhanh chóng phục hồi sản xuất, bởi chu kỳ chăn nuôi khá dài. 

Việc tăng giá kỷ lục giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi của thị trường quốc tế do tăng giá năng lượng, căng thẳng giữa Nga – Ukraine… đã gây khó khăn và thách thức lớn cho ngành chăn nuôi nói chung và chăn nuôi lợn nói riêng. Chi phí thức ăn chăn nuôi chiếm từ 65-70% giá thành sản xuất trong chăn nuôi.

Với giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi tăng cao từ năm 2021 đến nay, giá thức ăn chăn nuôi thành phẩm đã tăng từ 18-22%. Mặc dù giá lợn giống đã hạ khá hợp lý từ 2,6 triệu đồng xuống 1,2 triệu/con nhưng việc tăng chi phí thức ăn chăn nuôi đã làm cho lợi nhuận người chăn nuôi lợn giảm mạnh, thậm chí có những hộ và trang trại chăn nuôi bị thua lỗ.

Từ đầu năm đến cuối tháng 02/2022, giá lợn thịt hơi xuất chuồng có xu hướng giảm xuống còn từ 53.000-56.000 đồng/kg, sang đầu tháng 3/2022 giá giảm còn 50.000-53.000 đồng/kg.

Theo Cục Chăn nuôi, so với cùng kỳ giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi tháng 3/2022 đều tăng; trong đó tăng mạnh nhất là nhóm ngũ cốc như: ngô hạt tăng trên 29,3%, khô dầu đậu tương tăng trên 33%, bã ngô (DDGS) tăng trên 23%), lúa mì 9 tăng 49,5%. Dự kiến giá nguyên liệu vẫn duy trì và tăng đến hết năm 2022 bởi giá chào hàng nguyên liệu nhập khẩu về Việt Nam giao hàng sau tháng 8 vẫn ở mức cao.

Năm 2021, cả nước cần trên 33 triệu tấn; trong đó trong nước cung cấp được khoảng 13 triệu tấn, chiếm khoảng 40%, số còn lại từ nguồn nhập khẩu (bao gồm cả nguyên liệu dùng cho thủy sản). 

Trong tổng nhu cầu các nguyên liệu thức ăn tinh, nhóm nguyên liệu cung cấp năng lượng như: ngô, lúa mì, cám, tấm, sắn… chiếm tỷ trọng trên 65%, tương đương 21 triệu tấn; nhóm nguyên liệu cung cấp đạm như: khô dầu các loại, bã ngô (DDGS), đạm động vật… chiếm trên 27% tương đương 8,5 triệu tấn.

Tuy nhiên, Việt Nam không có lợi thế cạnh tranh trong sản xuất nguyên liệu ngũ cốc dùng trong chăn nuôi. Diện tích sản xuất ngô, đậu tương thấp; sắn chủ yếu để sản xuất tinh bột sắn cho xuất khẩu.

Các nguyên liệu có nguồn gốc động vật có thể sử dụng để sản xuất nguyên liệu thức ăn chăn nuôi chủ yếu là các loại phụ phẩm chế biến thủy sản và phụ phẩm giết mổ gia súc, gia cầm cũng đang được tận dụng. Một số phụ phẩm như bã bia, bã dứa, vỏ điều, vỏ cà phê,… đã được tận dụng chế biến làm thức ăn chăn nuôi  nhưng chưa hiệu quả vì số lượng còn ít, công nghệ còn lạc hậu.

Theo ông Tống Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, cần chuyển đổi một phần diện tích đất trồng trọt hiệu quả thấp sang trồng cây thức ăn chăn nuôi như ngô, sắn… Việc tổ chức sản xuất trồng ngô, sắn theo hình thức hợp tác xã, trong đó doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi thu mua ngô, sắn của nông dân với giá ổn định. 

Đồng thời, phát triển sản xuất protein từ côn trùng như ruồi lính đen… để thay thế một phần nguyên liệu giàu đạm nhập khẩu. Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ sản xuất các nguyên liệu trong nước như chế phẩm probiotic, enzym, thảo dược, các loại khoáng đa lượng, khoáng vi lượng…

Ông Tống Xuân Chinh cũng cho rằng, các địa phương cần từng bước điều chỉnh cơ cấu vật nuôi theo hướng tăng chăn nuôi gia súc ăn cỏ, giảm chăn nuôi lợn, gia cầm  để tận dụng các loại phụ phẩm trồng trọt, ngô sinh khối, cỏ, giảm tiêu thụ ngô, khô dầu các loại. Tăng diện tích đất trồng thâm canh các loại cỏ, ngô sinh khối làm thức ăn cho gia súc ăn cỏ. Hay việc ứng dụng công nghệ, xây dựng công thức khẩu phần thức ăn có nguyên liệu trong nước để giảm giá thành sản phẩm thức ăn chăn nuôi.