Mô hình sinh kế bền vững cho người nuôi tôm ở Bạc Liêu

Ngành nuôi trồng thủy sản ở tỉnh Bạc Liêu đối mặt nhiều thách thức do tác động của biến đổi khí hậu. Ảnh: Trọng Linh.

Người nuôi tôm đối mặt nhiều rủi ro
Qua một năm triển khai mô hình sinh kế bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH) ở vùng Nam quốc lộ 1A tỉnh Bạc Liêu, giai đoạn 2020 - 2022 đã có sự chuyển biến rõ nét trong sản xuất của người dân. Nhiều mô hình nuôi tôm đã áp dụng các biện pháp canh tác tốt, quản lý môi trường thích ứng với BĐKH. Qua đó nâng cao hiệu quả kinh tế đối với mô hình nuôi tôm thâm canh. Lợi thế và tiềm năng phát triển đã mở ra cơ hội cho nghề nuôi tôm tại Bạc Liêu. Tùy theo điều kiện ở từng gia đình, từng tiểu vùng, nông dân tỉnh Bạc Liêu thực hiện nuôi tôm với nhiều hình thức như nuôi tôm siêu thâm canh, thâm canh, bán thâm canh hay quảng canh cải tiến, quảng canh kết hợp.

Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành chuyên môn thì hiệu quả mang lại, chưa thực sự tương xứng với tiềm năng lợi thế của địa phương. Ngoài điều kiện khách quan do hệ thống thủy lợi, điện phục vụ sản xuất chưa đáp ứng được nhu cầu, người nuôi tôm còn đối mặt với rủi ro, bất lợi do ảnh hưởng của BĐKH. Bên cạnh đó, hiện nay giá vật tư đầu vào luôn diễn biến theo chiều hướng tăng trong khi giá sản phẩm tôm nuôi không ổn định, việc áp dụng quy trình kỹ thuật còn nhiều bất cập. Trong đó, tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh, hóa chất đã làm tồn lưu nhiều độc tố trong đất, nước.

Bạc Liêu là tỉnh có lợi thế, tiềm năng về nuôi trồng thủy sản, với tổng diện tích nuôi tôm chuyên canh gần 70.000 ha, chiếm gần 50% tổng diện tích nuôi trồng thủy sản toàn tỉnh. Trong đó, tập trung chủ yếu tại các địa phương tiếp giáp với biển gồm: TP Bạc Liêu và các huyện Hòa Bình, Đông Hải và một phần TX Giá Rai. 
Theo kết quả quan trắc định kỳ của ngành chuyên môn cho thấy, các chỉ số môi trường như: Hàm lượng Amoni, vi khuẩn, các loài rong tảo tạp, F2, NH3...  ở các cửa sông tại Bạc Liêu hiện nay đều vượt ngưỡng tiêu chuẩn cho phép. Đây chính là nguyên nhân làm cho nuôi trồng thủy sản của tỉnh Bạc Liêu tuy năng suất và sản lượng có tăng, nhưng chưa đồng điều thiếu tính an toàn, bền vững.

Anh Tô Minh Dũng (ấp Vĩnh Lạc, xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình, Bạc Liêu), cho biết: Gia đình anh có diện tích 10 ha ao nuôi tôm, sau hơn 7 tháng thả nuôi, hiện nay tôm đạt trọng lượng 20 - 22 con/kg. So với các vụ nuôi trong các năm trước thì năm 2021 khắc nghiệt hơn, tôm chậm lớn, thời gian nuôi lâu hơn. Năm 2020 chỉ nuôi khoảng 6,5 tháng là tôm đạt cỡ 20 - 22 con/kg thì năm nay kéo dài hơn 7 tháng mới đạt được kích cỡ như vậy.

Huyện Hòa Bình là một trong bốn địa phương của tỉnh Bạc Liêu có diện tích nuôi tôm khá lớn, bà con nuôi tôm với nhiều mô hình như: Quảng canh cải tiến, bán thâm canh, thâm canh và siêu thâm canh. Trong những năm gần đây môi trường nuôi tôm ngày càng bị ô nhiễm bởi chất thải từ các công ty, cơ sở sản xuất, chế biến thủy sản thải ra bên ngoài chưa qua xử lý triệt để. Bên cạnh đó, trước khi lấy nước vào ao nuôi tôm, người nuôi còn tự ý sử dụng các hóa chất chưa được phép lưu hành theo quy định, từ đó đã làm ảnh hưởng đến môi trường tôm nuôi hiện nay.

Tiểu dự án 10 giúp cải thiện
Trong năm 2020, trên cơ sở của Dự án Chống chịu khí hậu tổng hợp và sinh kế bền vững vùng ĐBSCL  được phê duyệt triển tại tỉnh Bạc Liêu là Tiểu dự án 10. Tiểu dự án này đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ bảo vệ và phát triển rừng sinh thái, nâng cao sinh kế, thích ứng với BĐKH tại huyện Hòa Bình, Đông Hải và TP Bạc Liêu.

Tiểu dự án 10 với hai hợp phần lớn là phần công trình và phi công trình. Đây là điều kiện thuận lợi góp phần nâng cao nhận thức của người nuôi tôm giảm thiểu rủi ro do dịch bệnh, hạn chế tổn thương do hạn hán, xâm nhập mặn và tác động bất lợi của BĐKH. Thông qua các ứng dụng, giải pháp tổng hợp để phát triển, sử dụng bền vững và có hiệu quả hệ sinh thái nước lợ.

Ông Nguyễn Văn Hưng, Trưởng phòng Kỹ thuật (Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bạc Liêu) cho biết: Những năm qua, ngành nuôi trồng thủy sản của tỉnh Bạc Liêu gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng lớn nhất là tác động của BĐKH. Thời tiết diễn biến thất thường dẫn đến tình trạng tỷ lệ rủi ro trong nuôi tôm rất cao. Xuất phát từ thực tế trên, Tiểu dự án 10 ra đời nhằm mục đích giúp cho người nuôi tôm cải thiện giảm được rủi ro. Trong quá trình triển khai, ngành nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu tập trung chuyển giao khoa học kỹ thuật cho người dân bằng cách thông qua nhiều lớp tập huấn, tuyên truyền những giải pháp giúp các hộ nuôi tôm khắc phục những khó khăn.

Giải pháp hiện nay là rút ngắn thời gian nuôi để tiết kiệm chi phí đầu vào. Ảnh: Trọng Linh.

Cụ thể, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bạc Liêu đã hướng dẫn nông dân nuôi tôm chuẩn bị tốt các bước cho công trình ao nuôi, sắp xếp lại các hệ thống chứa nước, dự trữ nước để đảm bảo vệ mùa vụ. Thực hiện giai đoạn ương vèo trước khi thả nuôi. Hướng người dân mạnh dạn cải tiến kỹ thuật, đầu tư cải tạo ao nuôi, chọn con giống chất lượng, đảm bảo môi trường cho ao nuôi. Khuyến cáo sử dụng chế phẩm sinh học, men vi sinh của các doanh nghiệp uy tín trên thị trường...

Theo anh Hưng, hiện nay chi phí đầu vào cho tôm nuôi quá cao, giá tôm không ổn định. Vì vậy giải pháp hiện nay là làm thế nào rút ngắn thời gian nuôi để tiết kiệm chi phí đầu vào. Với mục tiêu sản xuất an toàn, bền vững và nâng cao giá trị, ngành nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu đã đồng hành với nông dân trong suốt thời gian thực hiện Tiểu dự án 10. 

Chị Nguyễn Kim Nguyên (xã Vĩnh Hậu A, huyện Hòa Bình, Bạc Liêu) cho biết: Kể từ khi tham gia Tiểu dự án 10 đã mạnh dạn cải tiến kỹ thuật nuôi theo hướng dẫn của ngành chuyên môn. Hiện nay tôm nuôi đã được 30 ngày tuổi, đang sử dụng chế phẩm sinh học của Tập đoàn Đồ Bề. Qua kiểm tra tôm nuôi phát triển rất tốt, kích cỡ đồng đều, vỏ sáng bóng. Có thể nói sau khi tham gia dự án và được tập huấn kỹ thuật nuôi tôm theo hướng an toàn bền vững nông dân rất an tâm.