Việt Nam hướng tới nông nghiệp hữu cơ

Nhưng muốn phát triển bền vững, nông nghiệp Việt Nam vẫn phải hướng tới áp dụng công nghệ cao trong nuôi trồng, chế biến.
Nền nông nghiệp hữu cơ 

Theo ước tính của Bộ NN&PTNT, tổng sản lượng 10 loại trái cây chủ lực năm 2021 sẽ đạt 8,3 triệu tấn. Lâu nay nông sản của nước ta có tính chất mùa vụ, điều này càng dễ gặp khó khăn, áp lực tiêu thụ khi đến vụ thu hoạch, đặc biệt khi dịch Covid-19 vẫn chưa hoàn toàn kiểm soát được những thị trường xuất khẩu chủ lực. Nên có thời điểm việc xuất khẩu bị đứt gãy càng khiến nhiều mặt hàng nông sản rơi vào nguy cơ ùn tắc khâu lưu thông, phân phối. Do dịch bệnh nên các chi phí phân bón, cước vận chuyển và thủ tục xuất khẩu đều tăng mạnh khiến cho khó khăn đầu ra. 

Từ đầu năm đến nay, tình hình tiêu thụ nông sản xuất khẩu gặp khó khăn, trong đó có các vướng mắc kỹ thuật về kiểm dịch động thực vật, vệ sinh an toàn thực phẩm, quy định về bao gói, truy xuất nguồn gốc... Nông sản gặp vướng các rào cản kỹ thuật ở ngay tại các thị trường đạt kim ngạch xuất khẩu lớn như Mỹ, Trung Quốc và châu Âu. Đơn cử như Trung Quốc, nước này áp dụng các biện pháp kiểm soát hàng đông lạnh nhập khẩu do lo ngại rủi do lây truyền dịch bệnh Covid-19.

 Chế biến sản phẩm dứa đóng hộp xuất khẩu tại Công ty CP Xuất nhập khẩu Nông sản thực phẩm An Giang (tỉnh An Giang). Ảnh: Vũ Sinh

Trong khi nông sản xuất khẩu ngày càng yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm nhưng sản xuất nông nghiệp của nước ta vẫn còn theo hướng tự phát, nhỏ lẻ và vẫn còn phụ thuộc nhiều vào thuốc bảo vệ thực vật nên việc xuất khẩu vẫn gặp những trở ngại nhất định về rào cản kỹ thuật. Việc làm thế nào để nông sản, thủy sản Việt Nam lọt được vào thị trường Mỹ, Trung Quốc đã để lại cho các nhà quản lý nông nghiệp rất nhiều bài học quý. 

Nâng cao vị thế nông sản Việt 

Để nâng cao vị thế nông sản Việt không thể thiếu sản xuất hữu cơ, sản xuất nông sản an toàn. Tuy nhiên, hiện sản xuất hữu cơ ở nước ta còn khá khiêm tốn, cả nước mới có khoảng 60 DN xuất khẩu sản phẩm hữu cơ với kim ngạch 550 triệu USD/năm. Nhiều ý kiến cho rằng đây là con số khá khiêm tốn với một nước đang có nhiều thế mạnh về nông nghiệp như nước ta. Nếu đẩy nhanh việc xây dựng và tạo lập một nền nông nghiệp hữu cơ với sản phẩm là hàng hóa “sạch” sẽ có tác động mạnh mẽ ra thị trường thế giới. Vấn đề lúc này là chúng ta phải nhanh chóng nắm bắt thời cơ trong giai đoạn cả thế giới đang bị ảnh hưởng lớn của Covid-19. 

Trước hết, là phải nhanh chóng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và hành động về vị trí, tầm quan trọng của sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đối với quá trình phát triển nông nghiệp bền vững. Trọng tâm là nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy, tập quán sản xuất - kinh doanh của người dân và DN, nhằm tạo ra những sản phẩm giá trị gia tăng cao và đảm bảo các yêu cầu, quy định về chất lượng sản phẩm theo thông lệ quốc tế, nâng cao tính cạnh tranh của nông sản trong quá trình hội nhập. 

Theo đó, căn cứ tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng khu vực đặc thù, Bộ NN&PTNT cần nghiên cứu chọn lựa công nghệ mới, phù hợp thực tiễn sản xuất để đẩy mạnh tuyên truyền, chuyển giao ứng dụng nhằm tăng năng suất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp. Một số công nghệ định hướng phát triển trong giai đoạn 2021 - 2025 bao gồm: công nghệ tự động hóa; công nghệ nhà kín, nhà lưới; công nghệ nano; công nghệ quan trắc môi trường; công nghệ trong vận chuyển, chế biến sản phẩm sau thu hoạch, công nghệ sinh học, công nghệ thông tin 4.0. 

Muốn vậy, về trồng trọt ngoài thói quen sử dụng phân hữu cơ, phân vô cơ hay phân vi sinh thì giờ đây nông dân Việt Nam phải chuyển dần sang sử dụng phân bón nano được sản xuất theo công nghệ nano bao gồm cả phân đa lượng, trung lượng và vi lượng. Phân bón công nghệ nano được làm từ vật liệu nano siêu nhỏ; kích thước chỉ khoảng phần tỉ mét. Do có kích cỡ siêu nhỏ nên cùng một khối lượng vật chất thì vật liệu nano có diện tích bề mặt tiếp xúc lớn hơn hàng triệu lần và có thể xuyên qua vách tế bào một cách dễ dàng để chui vào trong các vật thể. Phân bón sinh học công nghệ nano là loại phân bón hữu cơ sinh học được sản xuất theo công nghệ nano kết hợp với công nghệ sinh học phần lớn dùng để ngâm tẩm hạt giống, phun lên lá và tưới vào gốc như các dạng phân bón lá, bón gốc dạng lỏng. 

Trên thế giới đã có nhiều vật liệu nano được ứng dụng trong nông nghiệp như: (Si) NPs, acid amin, Oganic, (P) NPs, (Ca) NPs, (Mg) NPs, (Fe) NPs, (Cu) NPs, (Zn) NPs, (Mn) NPs, Zeolit, (Ti) NPs… Phân bón sinh học công nghệ nano là loại phân bón hữu cơ sinh học được sản xuất theo công nghệ nano kết hợp với công nghệ sinh học, phần lớn dùng để ngâm tẩm hạt giống, phun lên lá và tưới vào gốc như các dạng phân bón lá, bón gốc dạng lỏng. 

Giám đốc Công ty CP Nano Farm Đăng Quang bà Hoàng Hải Anh cho biết: “Lượng dưỡng chất nano tích hợp sử dụng cho cây trồng chỉ bằng 10 - 20% lượng phân bón thông thường nhưng cho sản lượng thu hoạch có thể tăng năng suất lên đến 40%” lại, không gây ô nhiễm môi trường, tránh tác động tiêu cực đến biến đổi khí hậu”. 

Phân bón sinh học công nghệ nano giúp tăng năng suất cây trồng nhờ tăng khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng từ các chất đa vi lượng và vi sinh vật có lợi. Nó tác động cực mạnh ức chế sâu bệnh hại. Cải thiện chất lượng và sản lượng cây trồng góp phần tăng hiệu quả kinh tế. Phân bón sinh học công nghệ nano kích thích sinh trưởng; giúp cây chắc khỏe, phát triển xanh tốt; tăng sức chống chịu. Liều lượng sử dụng nhỏ nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả từ đó giảm lượng phân, thuốc sử dụng, giúp giảm chi phí sản xuất kích thước siêu bé, dễ phân tán, bám dính nên diện tích tiếp xúc tăng và có khả năng thấm sâu vào cây trồng.
Sau dịch bệnh Covid-19, vùng sản xuất và thói quen tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam và thế giới sẽ có những thay đổi lớn. Nếu Việt Nam đẩy nhanh việc xây dựng và tạo lập một nền nông nghiệp hữu cơ với sản phẩm là hàng hóa “sạch” sẽ có tác động mạnh mẽ ra thị trường thế giới. Trong giai đoạn đầu, chúng ta có thể chọn một số địa phương có thế mạnh về nông nghiệp như Hà Nội, vùng Thanh - Nghệ -Tĩnh, Tây Nguyên, đồng bằng sông Cửu Long chọn ra một vài loại cây như lúa, cam, dứa, mít, thanh long để thực nghiệm; kết hợp với các nhà khoa học, các tập đoàn kinh doanh sản phẩm nông nghiệp cho bà con nông dân dùng thử miễn phí phân bón công nghệ nano.