Vương quốc Anh: Nuôi vẹm giúp cải thiện môi trường ven biển

Những sợi dây bám đầy vẹm đang tạo ra một "chuỗi thức ăn thịnh vượng và hạnh phúc" ở hồ Loch Slapin trên đảo Skye (Vương quốc Anh). Ảnh: Guardian.

Đó là một buổi sáng Chủ nhật đẹp trời trên hồ Loch Slapin trên Đảo Skye, Tiến sĩ Judith Brown và Andrew Airnes đang chỉ tay xuống dưới bề mặt và nói về hy vọng sẽ nuôi trồng được hơn 100 tấn protein động vật chất lượng cao được treo trên bốn sợi dây.

“Nghề nuôi vẹm được xem như một thế hệ sản xuất thực phẩm mới có tiềm năng giúp cung cấp thức ăn cho dân số ngày càng tăng đồng thời phục hồi đa dạng sinh học bản địa, vốn đã bị tổn hại hoặc bị hủy hoại bởi ô nhiễm và các hoạt động đánh bắt có hại", Tiến sĩ Airnes nói.

“Nuôi vẹm bằng dây treo tạo ra một sinh cảnh biển, một hệ sinh thái tồn tại vĩnh viễn. Tất cả những gì bạn làm là xoay dây để luôn có môi trường sống ở đó". Airnes cho biết cách làm này làm tăng sinh khối lên 3,6 lần và đa dạng sinh học lên 1,6 lần.

Brown giải thích vẹm bám vào bất cứ chất gì chúng có thể tìm thấy trong nước, trong trường hợp này là bốn sợi dây thừng dài 220 mét/sợi.

Ngoài việc duy trì dây và phân phối lại để  giúp chúng phát tán khi còn nhỏ, không cần thêm đầu vào nào - không giống như hầu hết các phương pháp nuôi khác. Vẹm chỉ đơn giản là phát triển trong môi trường tự nhiên của chúng mà không cần bổ sung thức ăn, nước uống hoặc bất cứ thứ gì khác.

John Holmyard tại trang trại Offshore Shellfish , trang trại nuôi vẹm bằng dây thừng hoàn toàn ngoài khơi đầu tiên của Vương quốc Anh, nằm ở ngoài khơi bờ biển Devon, mô tả nó “giống như đi từ một luống cày và vào một khu rừng”.

“Những con vẹm bám trên dây đang cung cấp môi trường sống cho mọi thứ khác. Có vô số sinh vật sống xung quanh và trên con vẹm. Chúng có thể chỉ là những con giun nhỏ hoặc động vật thân mềm… [hoặc] một số lượng lớn cá. Năm ngoái, chúng tôi thậm chí còn nuôi cá ngừ vây xanh trong trang trại nuôi các loài giáp xác ăn bùn sống trên con vẹm”.

Tiến sĩ Emma Sheehan, Phó giáo sư sinh thái biển tại Đại học Plymouth, đã làm việc với Holmyard từ năm 2013, nghiên cứu các tác động sinh thái của trang trại.

“Chúng tôi thực sự quan tâm đến việc cố gắng tìm hiểu cách thức tương tác của trang trại nuôi vẹm với toàn bộ hệ sinh thái biển theo thời gian", bà nói. "Khi chúng tôi lần đầu tiên đến đó, đáy biển đã được nạo vét hoàn toàn. Ở đó có nhiều loài, rất nhiều loài ăn xác, nhưng tính đa dạng rất thấp".

“Chúng tôi nhận thấy [trang trại] đang cung cấp nơi cư trú cho đủ loại loài: hàng trăm nghìn con cua nâu, sò điệp và tất cả những loài không cần nhiều môi trường sống”, bà bổ sung.

Các nghiên cứu sinh Danielle Bridger và Llucia Mascorda Cabre đang thu thập dữ liệu từ trang trại và so sánh nó với các khu vực kiểm soát gần đó ở Vịnh Lyme. Bridger cho biết: “Sau 8 năm, sự đa dạng và phong phú tổng thể của các loài di động đã tăng lên hơn 33% trong trang trại so với các khu vực đối chứng".

Mặc dù dự án còn trong những ngày đầu, Brown và Airnes cho biết việc kiểm tra dây thừng của chúng cho thấy một chuỗi thức ăn phát triển "mạnh và hạnh phúc, từ trên xuống dưới".

“Đột nhiên bạn có toàn bộ hệ thống dinh dưỡng… bạn có những con cá lớn hơn cho đến cá mập và ngay đến động vật thân mềm nhỏ. Khi chúng tôi đang lặn và kiểm tra các địa điểm, chúng tôi đã nhìn thấy những bãi rác lớn, rất nhiều cá kình, tôm và cá lumpsucker. Chúng tôi đã nhìn thấy cá mập đốm mắt mèo nhỏ xung quanh các địa điểm", Brown cho biết và nói thêm "những sợi dây thừng treo lơ lửng tạo ra môi trường sống đó".

Không cung cấp thức ăn, nơi ở và cấu trúc cho các sinh vật biển khác, vẹm còn đóng một vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng tổng thể của nước. Người ta ước tính rằng mỗi con vẹm có thể lọc 25 lít nước mỗi ngày. “Chúng ăn các chất dinh dưỡng và giảm hiện tượng phú dưỡng [sự phát triển quá mức của thực vật và tảo]. Chúng giữ cho nước và mọi thứ khác được sạch sẽ”, Tiến sĩ Airnes nói.

Ở bờ biển phía tây của Scotland , phần lớn nước còn sạch sẽ và không bị ô nhiễm, nhưng những vùng đất rộng lớn ở bờ biển của Vương quốc Anh đang bị ô nhiễm nặng. Sheehan tin rằng các trang trại nuôi vẹm có thể tiến hành một số cách để phục hồi môi trường sống và làm sạch tự nhiên vốn đã tồn tại trước khi có đánh bắt công nghiệp.

“Hãy tưởng tượng toàn bộ đáy biển được bao phủ bởi các rạn san hô hàu hoặc trai, chúng được lọc toàn bộ thời gian và lọc nước của các chất hữu cơ và vô cơ; bởi vì nhiều năm đánh bắt đáy, chúng đã biến mất trong phạm vi rộng”, Sheehan nói.

Việc nuôi vẹm theo chiều thẳng đứng trong cột nước cũng làm tăng khả năng sử dụng đất thay thế và giải pháp cho nhu cầu dinh dưỡng của dân số toàn cầu ngày càng tăng. Một báo cáo gần đây ghi nhận: “Nuôi vẹm không đòi hỏi thức ăn hoặc thuốc kháng sinh và thải ra rất ít khí nhà kính so với việc sản xuất thịt trên cạn hoặc nuôi cá gây ra…”

Bài báo ước tính lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính mà nuôi vẹm thải ra là 0,6 CO2e/kg so với nuôi bò thải ra từ 19 đến 36,7 CO2e/kg.

Sheehan nói: “Môi trường sẽ tốt hơn nếu chúng ta có thể bắt đầu sử dụng protein vẹm nhiều hơn là một số loại protein khác vốn gây ảnh hưởng tới việc sản xuất carbon".

Tuy nhiên, bà cũng thận trọng về việc khuyến khích sự gia tăng của các trang trại nuôi vẹm. “Mọi thứ luôn hướng đến quy mô. Chúng tôi chắc chắn sẽ không nói rằng bạn có thể lập trang trại ở mọi nơi … Chúng tôi vẫn đang giới thiệu cấu trúc vật lý trên biển, chúng tôi chắc chắn vẫn muốn những khu vực không có đầy đủ cấu trúc của con người. Chúng ta cần tìm kiếm một khu vực có sự cân bằng thực sự tốt, nơi chúng ta vẫn có thể nuôi những loài tuyệt vời này để làm thực phẩm và hưởng lợi từ các dịch vụ hệ sinh thái biển mà chúng cung cấp”.