Xuất nhập khẩu nông sản bùng nổ, thương chiến Mỹ - Trung dần phai nhạt?

Trung Quốc đang bùng nổ nhu cầu nhập khẩu cao lương. Ảnh minh họa: Getty.

Khoảng 16 tháng kể từ khi Hoa Kỳ và Trung Quốc đồng ý với thỏa thuận thương mại Giai đoạn 1, người mua Trung Quốc quay trở lại mua hầu như tất cả cao lương mà nông dân Texas trồng để xuất khẩu - ngay cả khi nó bị hư hỏng một chút.

Charles Ring, 67 tuổi, sở hữu trang trại cao lương gần Corpus Christi, cho biết thị trường có nhu cầu lớn đối với các sản phẩm của họ, đặc biệt là cao lương và "Nhu cầu cao bởi vì người Trung Quốc đang có mặt trên thị trường".

Tình hình xuất khẩu
Năm ngoái, Trung Quốc chỉ nhập khẩu 2 tỷ USD hàng hóa nông nghiệp từ Texas, theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA). Năm nay, con số này sẽ cao hơn.

Trong 5 tháng đầu năm 2021, các nhà sản xuất Texas xuất khẩu hơn 1,4 tỷ USD hàng nông sản sang Trung Quốc.

Các nhà kinh tế cho biết Covid-19 có lẽ đã giúp thúc đẩy sự bùng nổ xuất khẩu. Sự phục hồi tương đối nhanh chóng của Hoa Kỳ trước đại dịch cho phép họ xuất khẩu nhiều sản phẩm hơn khi mà các nhà sản xuất nông sản lớn khác, chẳng hạn như Brazil, đang quay cuồng với đại dịch.

Nhưng những người nông dân trồng cao lương ở Texas nói rằng thỏa thuận thương mại mà Hoa Kỳ đã ký với Trung Quốc vào cuối năm 2019 là lý do chính cho sự gia tăng xuất khẩu.

Texas trồng gần một phần ba diện tích cao lương của Mỹ. Bông là sản phẩm nông nghiệp duy nhất mà nông dân Texas xuất khẩu nhiều hơn cao lương.

Từ năm 2010 đến năm 2018, Trung Quốc nhập khẩu hơn 1 tỷ USD các sản phẩm nông nghiệp từ Texas mỗi năm. Nhưng sau khi cuộc chiến thương mại gia tăng vào năm 2019, Trung Quốc mua nhiều hàng hóa nông nghiệp hơn từ Brazil và các quốc gia khác.

Người mua ở Trung Quốc mua trung bình 91% lượng cao lương xuất khẩu của Texas, tương đương trị giá khoảng 770 triệu USD mỗi năm, từ năm 2104 đến năm 2017, ngay trước khi xảy ra tranh chấp thương mại. Nhưng năm 2019, con số này chỉ còn 85 triệu USD.

Chỉ trong 5 tháng đầu năm nay, Trung Quốc đã mua 692 triệu USD cao lương của Texas.

Patrick Wade, Giám đốc chính sách của Tập đoàn thương mại Texas Grain Sorghum Producers cho biết năm 2020-2021 là năm tiếp thị tuyệt vời với Texas và Hoa Kỳ, dòng chảy thương mại tự do trở lại bình thường, tạo nhu cầu của cao lương xuất khẩu từ Mỹ sang Trung Quốc.

Nhu cầu cao lương của Trung Quốc tăng cao khi nước này tìm cách tái đàn lợn. Và các nhà sản xuất Trung Quốc bắt đầu chuyển sang sử dụng cao lương làm thức ăn chăn nuôi.

Mục tiêu chưa đạt, mặc dù có tăng
Năm ngoái và năm nay, Trung Quốc đều chưa đạt được mục tiêu mua hàng của Hoa Kỳ theo thỏa thuận thương mại, theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cơ quan đã theo dõi tiến trình của thỏa thuận.

Tuy nhiên, ngay cả khi Trung Quốc tụt hậu trong việc mua hàng hóa của Mỹ, quốc gia này nhập khẩu kỷ lục 27,3 tỷ USD hàng hóa nông nghiệp của Mỹ vào năm 2020 sau cam kết mua trị giá 33 tỷ USD.

Luis Ribera, một nhà kinh tế nông nghiệp và là giáo sư tại Đại học Texas A&M University, cho biết, dù chưa đạt được mục tiêu của Giai đoạn 1 trong năm 2020, nhưng xuất khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ sang Trung Quốc vẫn lớn nhất từ trước tới nay. "Và dù gặp phải vấn đề về Covid-19, Trung Quốc đã thực hiện được 83% mục tiêu mua hàng", giáo sư Ribera nói.

Giá bông và cao lương đã tăng vọt khi Trung Quốc tham gia thị trường và thúc đẩy nhu cầu.

Ring, người cũng trồng nhiều bông hơn trong năm nay cho biết việc Trung Quốc mua ngũ cốc đẩy giá cao lương cao hơn ngô, và điều này ảnh hưởng tới diện tích trồng.

Khi Trung Quốc cắt giảm nhập khẩu các sản phẩm của Mỹ trong năm 2018 và 2019, các nhà sản xuất ở Texas đã tìm cách xây dựng thị trường ở các quốc gia khác như Ấn Độ, Việt Nam và Hàn Quốc.

Wade cho biết chiến tranh thương mại khiến các nông dân không muốn bỏ tất cả trứng vào một giỏ. Nhưng nhu cầu cao lương của Trung Quốc quá lớn khiến tất cả thay đổi.

Các nhà sản xuất nông nghiệp phần lớn ủng hộ Tổng thống Donald Trump lúc bấy giờ khi ông thực hiện thuế quan ăn miếng trả miếng với Trung Quốc. Mục đích của Trump là cân bằng thương mại giữa hai nước và trừng phạt những gì ông cho là hành vi thương mại không công bằng và hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ của các công ty Trung Quốc. Dù đó là điều Mỹ thấy cần làm nhưng nó gây tổn hại tới nông nghiệp và nông dân.

Bert, con trai của Ring cho biết, dân số khổng lồ và nhu cầu lương thực của Trung Quốc vượt xa bất kỳ thị trường nào khác mà nông dân Texas bán hàng hóa của họ, vì vậy giao thương với Trung Quốc là điều cần thiết.

Wade cho biết ông muốn thấy chính quyền của Tổng thống Joe Biden phát triển các thỏa thuận thương mại mới với các quốc gia khác như Kenya. Chính quyền cũng có thể theo đuổi một thỏa thuận thương mại Giai đoạn 2 với Trung Quốc nhằm giải quyết tích cực hơn các khiếu nại khác của Hoa Kỳ, chẳng hạn như trợ cấp công nghiệp của Trung Quốc.

Đối với những người nông dân Texas, sự nhức nhối của cuộc chiến thương mại hầu như đã vơi đi khi người trồng trọt hiện phải vật lộn với thời tiết và chi phí nhiên liệu và vật liệu cao hơn trong năm nay.

Ring nói cho rằng chiến tranh thương mại là điều đúng đắn, tuy gây thiệt hại làm giá giảm và bây giờ thật may mắn khi: “Trung Quốc muốn sản phẩm của chúng tôi và chúng tôi sẵn sàng bán chúng”.