Đặc sản lợn đen bản địa Đồng Nai

Khôi phục giống lợn quý 
Giống lợn đen bản địa của tỉnh Đồng Nai có những đặc điểm quý là khả năng thích nghi cao, chống chịu bệnh tốt, sử dụng tốt các loại thức ăn thô, nghèo dinh dưỡng, phù hợp với điều kiện chăm sóc của người dân địa phương vùng sâu, vùng xa, chi phí đầu tư cho chăn nuôi thấp, chất lượng thịt thơm ngon.

Theo tìm hiểu, hiện giống lợn này còn rất ít, phân bố rải rác ở những vùng xa xôi, hẻo lánh và được nuôi bởi 3 cộng đồng người dân tộc là Choro, Mạ và người Stiêng tại 4 huyện miền núi của tỉnh Đồng Nai. Tuy nhiên, do trình độ dân trí thấp, giống lợn này bị lai tạp với một số giống lợn khác làm cho số lượng lợn thuần ngày càng ít đi. Nếu không có các biện pháp cấp bách, lợn bản địa của tỉnh Đồng Nai sẽ có nguy cơ bị tuyệt chủng và mất hẳn nguồn gen quý hiếm.

Hiện nay, nhu cầu của người tiêu dùng, thích ăn những sản phẩm đặc sản, ít hóa chất và thịt lợn đen là một trong những thực phẩm được người tiêu dùng lựa chọn nhiều, do vậy đầu ra của sản phẩm này ổn định, người chăn nuôi có lãi, nhất là trong thời điểm cung không đủ cầu như hiện nay.

Để bảo tồn, phát triển giống lợn đen, năm 2021, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Đồng Nai (trước đây là Trung tâm Khuyến nông Đồng Nai) đã thực hiện dự án khai thác nguồn gen giống lợn đen thuộc chương trình khoa học công nghệ phục vụ công nghiệp hóa – hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn của tỉnh.

Theo đó, Trung tâm đã triển khai xây dựng 4 mô hình chọn lọc, nhân giống và nuôi dưỡng lợn sinh sản, 8 mô hình chăn nuôi kết hợp, mỗi mô hình gồm 5 lợn nái và 1 lợn đực, chọn lọc đàn giống hậu bị từ quần thể lợn đen tại các địa phương được điều tra để phân phối cho các hộ tham gia mô hình. Ngoài ra, nông dân tham còn được tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ các dịch vụ thú y, khuyến nông…

Là một trong những hộ được chọn tham gia dự án, anh Đỗ Thanh Dũng ở ấp Bình Thạch, xã Bình Hòa, huyện Vĩnh Cữu cho biết, gia đình anh có truyền thống chăn nuôi lợn từ rất lâu đời, chủ yếu với lợn trắng. Thời hoàng kim, mỗi tháng trang trại anh có không dưới 1.000 con lợn thương phẩm. Tuy nhiên, những năm gần đây, dịch bệnh diễn biến phức tạp từ lở mồm long móng, tai xanh tới dịch tả châu Phi, chưa kể thức ăn chăn nuôi ngày một tăng khiến việc chăn nuôi ngày càng gặp khó khăn.

Mặc dù biết lợn bản địa tại địa phương ngày càng được ưa chuộng, nhưng để tìm được giống lợn chuẩn không hề đơn giản. Vì vậy, khi được Trung tâm Khuyến nông Đồng Nai (hiện đã sáp nhập vào Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Đồng Nai) tuyển chọn tham gia dự án, anh rất phấn khởi. Từ 5 lợn đực và một lợn giống ban đầu, đến nay anh đã sở hữu tổng đàn gần 50 con. Đặc biệt, trong đợt Tết Nhâm Dần vừa qua, mặc giá lợn trắng chỉ ở mức 60.000 đồng/kg nhưng lợn đen của gia đình được người tới tận chuồng tìm mua với giá 150.000 đồng/kg.

Theo anh Dũng, qua quá trình chăn nuôi cho thấy, lợn đen bản địa có sức đề kháng rất tốt, hầu như không bị bệnh gì đáng kể, chất lượng thịt thơm ngon. Đặc biệt, lợn này rất phàm ăn, từ rau củ quả đến cỏ cây chúng đều xơi được. Để giảm chi phí sản xuất và hơn hết đem tới nguồn thịt lợn an toàn, chất lượng tới người tiêu dùng, ngoài 2 sào trồng cỏ voi, anh trồng thêm chuối, đồng thời tận dụng các phụ phẩm nông nghiệp sẵn có tại địa phương như bã bia, bã đậu nành trộn với bột cám gạo, bắp để làm thức ăn cho chúng.

“Đặc biệt, lợn này sinh sản cũng rất nhanh, mỗi năm đẻ 2 lứa, mỗi lứa từ 10 đến 12 con, sau 1 tuần tuổi lợn con có thể tách mẹ và nuôi thêm từ 10 -12 tháng là xuất chuồng. Trung bình mỗi con lợn thương phẩm có trọng lượng từ 25 đến 30 kg, sau khi trừ chi phí, mỗi con đem lại thu nhập không dưới 2 triệu đồng. Với đàn lợn hiện có, mỗi năm đem lại thu nhập không dưới 200 triệu đồng”, anh Dũng chia sẻ.

Tương tự, ông Đào Duy Thêm ở ấp Nam Hà, xã Xuân Bảo, huyện Cẩm Mỹ là một trong những hộ đầu tiên tham gia dự án cho biết thêm, so với giống lợn trắng và các loại lợn đen khác hiện có trên thị trường thì ngoài chất lượng thịt thơm ngon, lợn đen bản địa Đồng Nai có khung hình cân đối; vai, đùi nở; nhiều nạc, được khách hàng rất ưa chuộng.

“Để nhận biết lợn đen bản địa của Đồng Nai, người tiêu dùng có thể quan sát da của lợn rất mỏng, lưng cong nhẹ, lông có bờm, chân thẳng, đi bằng ngón chân, bụng không sệ sát đất, nếu nuôi trên 10 tháng lông có màu xám mốc chứ không phải đen tuyền và không lẫn lộn được với bất kỳ giống lợn nào khác.

Hiện thị trường về thịt lợn đen bản địa Đồng Nai rất rộng mở, quan điểm của tôi cũng như hầu hết các chủ thể tham gia dự án là không giấu nghề, ai có nhu về giống chúng tôi sẵn sàng lựa chọn những con giống tốt nhất để chia sẻ. Đồng thời, chúng tôi sẽ phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp của tỉnh để tổ chức liên kết, tiêu thụ sản phẩm nhằm giúp nhau phát triển kinh tế”, ông Đào Duy Thêm chia sẻ.
Liên kết với doanh nghiệp mở rộng sản xuất
Theo Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Đồng Nai, giống lợn đen Đồng Nai được xếp vào "giống lợn mini" của Việt Nam. Cùng với việc xây dựng các cơ sở nuôi dưỡng, đàn hạt nhân, đàn sinh sản, đàn thương phẩm, dự án sẽ ứng dụng những tiến bộ khoa học để bảo tồn, phát triển, chọn lọc, nhân giống theo phương pháp tiên tiến, phát triển chăn nuôi giống lợn bản địa theo hướng chăn nuôi đặc sản, chăn nuôi bằng thức ăn sẵn có tại địa phương, gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm.

Theo ông Nguyễn Chí Hiền, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Đồng Nai: Trong quá trình thực hiện dự án, đã có các doanh nghiệp trên địa bàn tham gia liên kết sản xuất con giống, nuôi lợn thịt thương phẩm để khai thác lợi thế về giống lợn đặc sản này. Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp tỉnh Đồng Nai sẽ tham gia nuôi thuần chủng lợn đen trên diện tích hơn 300 ha đất lâm nghiệp, tạo nguồn thu cho Trung tâm và cung ứng con giống cho các hộ chăn nuôi trong khu vực, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Hiện Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Đồng Nai đang kêu gọi các doanh nghiệp trên địa bàn tham gia liên kết sản xuất con giống, nuôi lợn thịt thương phẩm để đưa giống lợn đen bản địa vào chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP nhằm khai thác lợi thế của giống lợn đặc sản này.

“Dự án rất thiết thực với cuộc sống, bởi không chỉ giữ lại được một nguồn gen động vật quý của địa phương mà sẽ là con đường tạo thu nhập, góp phần quan trọng trong công tác xoá đói giảm nghèo, vươn lên làm giàu của đồng bào vùng khó khăn và các chủ trang trại.

Hiện nay, nhu cầu thị trường đối với thịt lợn an toàn, đặc sản bản địa có chất lượng cao như lợn đen là rất lớn. Các nhà hàng, siêu thị sẵn sàng nhập với số lượng lớn, vì vậy Trung tâm đã tham mưu đưa loại lợn này vào chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Nếu các đơn vị, doanh nghiệp có liên kết sản xuất tốt, tương lai của lợn đen Đồng Nai là rất rộng mở”, ông Nguyễn Chí Hiền nhấn mạnh.