'Kho báu' giấu trong rừng, nông dân canh thu tiền tỷ

Sâm Ngọc Linh có những tính năng mà sâm của một số nước khác không có được, đó là tính kháng khuẩn, chống trầm cảm, hiệp lực tốt với thuốc kháng sinh, thuốc điều trị bệnh tiểu đường,... Vì vậy, năm 2017, cây sâm Ngọc Linh đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là sản phẩm quốc gia. 

Hiện giá bán sâm Ngọc Linh rất đắt đỏ, từ 100-200 triệu đồng/kg. Sâm càng lớn tuổi, giá trị càng lớn. 

Để phát triển loại sâm đặc biệt quý hiếm này, tỉnh Kon Tum xác định sâm Ngọc Linh là cây chiến lược, một trong 9 sản phẩm chủ lực của tỉnh cần đầu tư phát triển. Địa phương đã tạo điều kiện thuận lợi, xúc tiến kêu gọi nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân tham gia liên kết trồng, thu mua, chế biến, tiêu thụ sản phẩm dược liệu từ sâm Ngọc Linh.

Sâm Ngọc Linh chỉ phát triển tốt dưới tán rừng nguyên sinh.

Những cây sâm Ngọc Linh giống được nuôi cấy tại Trung tâm cấy mô, tạo giống của Công ty cổ phần đầu tư Sâm Việt Nam, tại Khu công nghệ cao Măng Đen (Kon Tum). 
Cùng với một số doanh nghiệp lớn đang đầu tư vào cây sâm như Công ty cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum, Công ty cổ phần Vingin, Công ty TNHH Lâm nghiệp Đắk Tô,... cuối tháng 11 vừa qua, Công ty cổ phần đầu tư Sâm Việt Nam (gọi tắt Công ty Sâm Việt Nam) cũng liên kết, hợp tác với một số tổ chức, hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở Kon Tum trồng 10ha sâm Ngọc Linh và các loại cây dược liệu khác. 

Ông Nguyễn Tuấn Vũ, Giám đốc Công ty Sâm Việt Nam, cho biết, phía doanh nghiệp cam kết bỏ vốn, chi phí giống, chi phí chăm sóc, bảo vệ; các hộ nông dân bỏ công chăm sóc, theo dõi. Toàn bộ thành phẩm thu hoạch được, doanh nghiệp sẽ bao tiêu, bà con nông dân không phải lo đầu ra. 

Cụ thể, năm 2019, Công ty CP dược liệu Núi Ngọk (tiền thân của Công ty Sâm Việt Nam) đã ký hợp đồng hợp tác thuê đất với một công ty tại Tumorong để đầu tư trồng cây dược liệu trên diện tích 3ha, tại làng Moza, xã Ngọc Lây, huyện Tu Mơ Rông, với thời hạn 20 năm. Hợp đồng vẫn đang có hiệu lực, việc hợp tác đầu tư diễn ra bình thường. 

Ngoài ra, công ty cũng ký hợp đồng liên kết đầu tư, phát triển vườn sâm với nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số người Xơ Đăng, như hộ ông A.K (ở xã Ngọc Lây, huyện Tu Mơ Rông), diện tích 5ha; ký hợp tác với hộ ông A.P (xã Tê Xăng, huyện Tu Mơ Rông) đầu tư trồng vườn sâm tại 2 khu đất tại xã Tê Xăng. 

Năm 2021, công ty tiếp tục ký hợp đồng liên kết đầu tư, phát triển vườn sâm với hộ ông A.L (xã Ngọc Lây, huyện Tu Mơ Rông).

Trao đổi với PV.VietNamNet, ông Vũ cho biết, những vườn sâm Ngọc Linh do Công ty Sâm Việt Nam đầu tư đang phát triển rất tốt dưới tán rừng già. Vườn được dựng hàng rào bảo vệ, được đầu tư giống, chăm sóc kỹ càng,... Đây là giống sâm quý hiếm, trồng 6-7 năm mới được thu hoạch nên các doanh nghiệp, người dân bảo vệ rất nghiêm ngặt, cũng không ai muốn tiết lộ địa điểm trồng sâm vì sợ đào trộm. 

Ngoài đầu tư cho cây sâm, doanh nghiệp còn có vùng nguyên dược liệu hàng chục ha, là nơi chăm sóc và phát triển các loại dược liệu quý khác như: giảo cổ lam, tử diệp thảo, đương quy, hồng đẳng sâm, trà dây, sa nhân, ba kích tím...

 

Sâm Ngọc Linh luôn được được người dân bảo vệ, gìn giữ cẩn thận.

"Chúng tôi đang nghiên cứu, chuẩn bị chế biến sâu để có các thành phẩm từ sâm và các cây dược liệu khác. Từ đó, chúng tôi mong muốn xây dựng thương hiệu sâm Việt Nam, tạo ra giá trị cho xã hội cũng như tạo việc làm cho đồng bào" - ông Vũ nói.

Do đặc điểm cây sâm Ngọc Linh chỉ sống dưới tán rừng già, nơi có độ che phủ rừng trên 70-80%, nhiệt độ dưới 25 độ C, nên việc doanh nghiệp liên kết với bà con nông dân trồng sâm đang mang lại lợi ích kép: vừa tạo công ăn việc làm cho bà con, vừa góp phần bảo vệ những cánh rừng già Tây Nguyên. 

Bên cạnh đó, việc khuyến khích mở rộng các mô hình liên kết trồng sâm còn góp phần bảo tồn bền vững nguồn gen quý hiếm, tạo ra sản phẩm hàng hoá từ sâm Ngọc Linh, cung cấp cho thị trường trong và ngoài nước. 

Thực tế ở các xã, Măng Ri, Tê Xăng và Ngọc Lây (huyện Tu Mơ Rông), không ít hộ dân trồng được hàng nghìn gốc sâm Ngọc Linh trở thành những tỷ phú từ chính núi rừng quê hương. Chưa cần khai thác bán củ, chỉ cần thu hạt, gieo ươm bán cây giống, hàng năm bà con đã có nguồn thu đáng kể.

Theo ước tính, các doanh nghiệp, người dân đã phát triển trên 600 ha sâm Ngọc Linh, tập trung chủ yếu ở 6 xã của huyện Tu Mơ Rông (Đăk Na, Măng Ri, Ngọc Lây, Ngọc Yêu, Văn Xuôi, Tê Xăng), 3 xã của huyện Đăk Glei (Mường Hoong, Ngọc Linh, Xốp). Trong đó, nhiều diện tích sâm đã cho thu hoạch, đem lại thu nhập tiền tỷ cho người trồng.